Uprawnienia kontrolne pracodawcy w zakresie trzeźwości i środków działających podobnie

Opis

Uprawnienia kontrolne pracodawcy w zakresie trzeźwości i środków działających podobnie do alkoholu. Praktyczne pytania i odpowiedzi wraz z wzorami pism (z suplementem elektronicznym)

autorzy: dr hab. Janusz Żołyński

Wydawnictwo ODDK

 

Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 240) wprowadza do Kodeksu pracy nowe przepisy dotyczące kontroli pracowników w zakresie trzeźwości i obecności środków działających podobnie do alkoholu.

Autor w przejrzysty sposób, z podziałem na konkretne zagadnienia, omawia wszystkie aspekty związane z uprawnieniami oraz obowiązkami pracodawcy i pracownika w zakresie przeprowadzenia kontroli, wskazując przy tym problemy, z jakimi może spotkać się pracodawca z uwagi na brak w przepisach konkretnych rozwiązań.

Przedstawiono m.in.:

• podstawy prawne,
• rodzaje badań i dopuszczalne poziomy pomiaru,
• procedurę przeprowadzania badań kontrolnych,
• kontrolę pracowników pracujących zdalnie,
• dokumentację niezbędną do przeprowadzenia kontroli.

Czytelnik znajdzie tu jednoznaczne odpowiedzi na wiele pytań, np.:

• Czy pracodawca może obciążyć pracownika kosztami badania kontrolnego?
• Czy pracownik może przeprowadzić samokontrolę przed wejściem na teren zakładu pracy?
• Czy pozytywny wynik badania kontrolnego może być podstawą do zastosowania kary porządkowej lub zwolnienia?
• Czy można wykonać kontrolę pracownika zatrudnionego zdalnie w obecności innych domowników (np. dzieci)?

Do opracowania dołączono zestaw przydatnych dokumentów towarzyszących kontroli w miejscu pracy, w tym m.in. procedurę przeprowadzenia kontroli, upoważnienie udzielone przez pracodawcę na dokonywanie czynności kontrolnych, protokół z kontroli. Wzory znalazły się także w wersji edytowalnej w suplemencie elektronicznym, który można pobrać przez Internet, postępując zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w książce.

 

Spis treści

Użyte skróty 9

Od autora . .. 11

Część I

Zagadnienia ogólne

związane z badaniem trzeźwości i obecności środków

działających podobnie do alkoholu

Zagadnienie 1.Uwagi ogólne dotyczące zakresu badań kontrolnych, do których

uprawniony jest pracodawca … 15

Zagadnienie 2. Pojęcie zakładowej organizacji związkowej …16

Zagadnienie 3. Pojęcie reprezentatywnego związku zawodowego ….18

Zagadnienie 4. Pojęcie organu ochrony porządku publicznego . .. 19

Zagadnienie 5. Środek działający podobnie do alkoholu … 20

Zagadnienie 6. Rola Państwowej Inspekcji Pracy w procesie badań kontrolnych

pracodawcy . .  25

Część II

Zagadnienia bezpośrednio dotyczące badań kontrolnych trzeźwości

i obecności środków działających podobnie do alkoholu

Zagadnienie 1. Czy przepisy o możliwości przeprowadzenia badań kontrolnych

stosuje się do wszystkich pracodawców? … 29

Zagadnienie 2. Przepisy mające zastosowanie do przeprowadzenia badania

kontrolnego pracowników na zawartość w organizmie alkoholu

lub środków działających podobnie do alkoholu . .. . 29

Zagadnienie 3. Czy pracodawca obowiązany jest osobiście wykonać badanie

kontrolne? … 32

Zagadnienie 4. Kto w imieniu pracodawcy jest uprawniony do wykonywania

badania kontrolnego? … 33

Zagadnienie 5. Czy podmiot wykonujący badania kontrolne w imieniu

pracodawcy powinien mieć kwalifikacje do ich przeprowadzania? . . 34

Zagadnienie 6. Czy pracodawca ma obowiązek wprowadzenia badania

kontrolnego na zawartość w organizmie alkoholu lub środków

działających podobnie do alkoholu? . .  37

Zagadnienie 7.Konsekwencje dla pracodawcy niewprowadzenia procedury

badania kontrolnego . . .. 38

Zagadnienie 8.Czy mimo pozytywnego wyniku badania kontrolnego

pracodawca może pominąć ten fakt i dopuścić pracownika

do pracy? … 40

Zagadnienie 9.Rodzaje badania kontrolnego . . . . 41

Zagadnienie 10. Gdzie należy przechowywać dane z badania kontrolnego? …43

Zagadnienie 11. Jaki wskaźnik zawartości alkoholu dopuszczalny jest

w organizmie pracownika i umożliwia mu świadczenie pracy? .  . 44

Zagadnienie 12. Czy pracodawca może wprowadzić stan trzeźwości pracownika

według pomiaru 0,00‰? 46

Zagadnienie 13. Czy pracodawca może określić poziom pomiaru środków

działających podobnych do alkoholu? . . .. 48

Zagadnienie 14. Sposób przeprowadzenia badań kontrolnych . . . 49

Zagadnienie 15. Czy pracodawca ma obowiązek poinformowania badanego

pracownika o wynikach kontroli? .. 51

Zagadnienie 16. Czy pracownik może pracodawcy odmówić poddania się kontroli? .. 54

Zagadnienie 17. Konsekwencje dla pracownika w razie odmowy poddania się

kontroli … 57

Zagadnienie 18. Czy pracodawca może przeprowadzać kontrolę doraźną

(kontrolę ad hoc)? … 58

Zagadnienie 19. Czy z kontroli mogą być wyłączone niektóre grupy pracowników? .. 58

Zagadnienie 20. Kontrola pracowników zatrudnionych zdalnie . . . 60

Zagadnienie 21. Sposób przeprowadzenia kontroli pracowników zatrudnionych

zdalnie . . . . 62

Zagadnienie 22. Czy można dokonywać kontroli pracowników zatrudnionych

zdalnie w obecności innych domowników (np. dzieci)? .. 64

Zagadnienie 23. Żądanie pracownika przeprowadzenia kontroli przez podmioty

ochrony porządku publicznego . . . 65

Zagadnienie 24. Postępowanie w przypadku odmowy przyjazdu organu ochrony

porządku publicznego . . . 66

Zagadnienie 25. Procedura przeprowadzenia badania krwi .. 67

Zagadnienie 26. Podmioty uprawnione do przeprowadzenia badania kontrolnego

z próbek krwi . . . . 68

Zagadnienie 27. Przetwarzanie danych osobowych w wyniku badania kontrolnego … 70

Zagadnienie 28. Ochrona prywatności badanego pracownika .  72

Zagadnienie 29. Sposób sporządzenia dokumentacji z przeprowadzenia badania

kontrolnego . . .. 76

Zagadnienie 30. Okres przechowywania dokumentów z badania kontrolnego . .. 77

Zagadnienie 31. Konsekwencje dla pracownika w przypadku pozytywnego

wyniku badania kontrolnego … 78

Zagadnienie 32. Czy pozytywny wynik z badania kontrolnego może być

podstawą do zastosowania kary porządkowej? .. 80

Zagadnienie 33. Czy pozytywny wynik z badania kontrolnego może być

podstawą do wypowiedzenia umowy o pracę? .. 81

Zagadnienie 34. Czy pozytywny wynik z badania kontrolnego może być

podstawą do rozwiązania umowy o pracę trybie natychmiastowym? … 82

Zagadnienie 35. Odpowiedzialność pracownika za wyrządzenie szkody pod

wpływem alkoholu lub innych środków działających podobnie

do alkoholu . . . 85

Zagadnienie 36. Wypadek przy pracy pod wpływem alkoholu lub środków

działających podobnie do alkoholu … 86

Zagadnienie 37. Poziom wskazujący na stan pod wpływem środka działającego

podobnie do alkoholu . . 88

Zagadnienie 38. Przeprowadzenie badania kontrolnego w przypadku braku

obowiązku posiadania przez pracodawcę regulaminu pracy … 90

Zagadnienie 39. Przeprowadzenie badania kontrolnego w przypadku obowiązku

posiadania przez pracodawcę regulaminu pracy … 91

Zagadnienie 40. Przeprowadzenie badania kontrolnego w przypadku

nieposiadania przez pracodawcę układu zbiorowego pracy .. 93

Zagadnienie 41. Rola związków zawodowych przy prowadzeniu badań kontrolnych … 94

Zagadnienie 42. Czy związki zawodowe mogą sprzeciwić się wprowadzeniu

badania kontrolnego? … 94

Zagadnienie 43. Czy rada pracowników może sprzeciwić się wprowadzeniu

badania kontrolnego? … 95

Zagadnienie 44. Czy pracodawca może przeprowadzić badania kontrolne osób

zatrudnionych, lecz niebędących pracownikami w rozumieniu

Kodeksu pracy? … 96

Zagadnienie 45. Czy praco dawca może udostępnić urządzenia kontrolne

pracownikom przed wejściem na teren zakładu pracy? … 98

Zagadnienie 46. Czy pracownik, który dokonał samokontroli, może wystąpić

o urlop na żądanie? … 99

Zagadnienie 47. Jak rozliczyć okres nieobecności kontrolowanego pracownika

w przypadku ostatecznego wyniku negatywnego? … 101

Zagadnienie 48. Informowanie o możliwości przeprowadzenia badań

kontrolnych nowo zatrudnionych pracowników … 101

Zagadnienie 49. Czy informacja o możliwości przeprowadzenia badania

kontrolnego może być zawarta w umowie o pracę? … 102

Zagadnienie 50. Czy zakup urządzeń do kontroli stanowi koszty podatkowe

funkcjonowania pracodawcy? … 103

Zagadnienie 51. Czy pracodawca może obciążyć pracownika kosztami badania

kontrolnego? … 103

Wzory pism i dokumentów

Wzór 1. Procedura przeprowadzenia kontroli trzeźwości pracowników oraz

kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków

działających podobnie do alkoholu, stanowiąca załącznik do regulaminu

pracy … 107

Wzór 2. Upoważnienie udzielone przez pracodawcę do dokonywania czynności

kontrolnych … 112

Wzór 3. Wzór oświadczenia pracownika przyjmującego leki  …113

Wzór 4. Protokół z kontroli trzeźwości … 114

Wzór 5. Protokół z badania na obecność środków działających podobnie

do alkoholu . .. 116

Wyciągi z przepisów

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(Dz.U. z 2022 r. poz. 1510, 1700, 2140 i z 2023 r. poz. 240) – wyciąg 121

Ustawa z dnia 26 października 1982 r.

o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

(t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 165, poz. 240) – wyciąg 127

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia ……………. r.

w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie

do alkoholu w organizmie pracownika – projekt … 129