Prowadzenie działalności gospodarczej przez małe przedsiębiorstwa

Opis

Prowadzenie działalności gospodarczej przez małe przedsiębiorstwa

autorzy: Grzegorzewska-Mischka Ewa,  Wyrzykowski Wojciech

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej

Aktywność ekonomiczna jest jedną z najstarszych znanych cywilizacji form działania człowieka. Prymitywne początkowo formy wymiany stawały się coraz bardziej sprocesowane, były określane jako działalność handlowa, a następnie zmaterializowały się w formie działalności gospodarczej, początkowo postrzeganej przede wszystkim jako zjawisko aktywności realizowanych w kategoriach ekonomicznych. Kolejne badania wskazały, że instytucję działalności gospodarczej należy analizować w przynajmniej kilku płaszczyznach, spośród których najistotniejsze są aspekty: prawny, ekonomiczny oraz socjologiczny. Inicjatywę do prowadzenia działalności gospodarczej stanowi rozwój przedsiębiorczości, która jest podstawowym czynnikiem wzrostu aktywności gospodarczej w każdym kraju, źródłem dobrobytu jego obywateli, a także podstawowym źródłem dochodów podatkowych, pozwalających na realizację świadczeń publicznych zapewnianych przez państwo. Jednak aby tak się działo, nie wystarczą wyłącznie inicjatywy samych przedsiębiorców. Państwo musi stworzyć rozwiązania systemowe sprzyjające rozwojowi inicjatyw przedsiębiorczych, gwarantujące stworzenie odpowiednich warunków do sformalizowania tych inicjatyw w postaci podjęcia działalności gospodarczej oraz udzielenia odpowiednich gwarancji prawnych bezpieczeństwa i efektywności jej prowadzenia. Takim rozwiązaniem jest szeroko rozumiany system prawa gospodarczego. Obok zrozumiałego, sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorczości, trwałego oraz stwarzającego poczucie bezpieczeństwa prawa gospodarczego ważną rolę odgrywają procesy edukacji w zakresie szeroko rozumianej przedsiębiorczości, w tym również przekazywanie wiedzy niezbędnej do prowadzenia działalności gospodarczej.

Początkowo zakładano, że okres transformacji systemowej jest oczywistym powodem radykalnych i systemowych zmian w prawie gospodarczym, i oczekiwano, że po 2–3-letnim okresie zmian i adaptacji stworzony zostanie spójny system regulujący zasady rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej oraz jej ewidencjonowania i rozliczania podatkowego. Niestety, szybko się okazało, że proces ten będzie trwał dużo dłużej, i obecnie – po upływie blisko 30 lat – jest on przedmiotem ciągłych, nie mniej ważnych i radykalnych zmian. We wspomnianym okresie potwierdzała się zasada, że ilość nie przechodzi w jakość, i bardzo często nowo wprowadzane rozwiązania były zmieniane w wyniku inicjatywy samego ustawodawcy, a najczęściej w wyniku orzecznictwa sądów, Trybunału Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Taka niestabilność, zmienność, podatność na interpretacje, a nade wszystko brak spójności rozwiązań prawnych w tej dziedzinie sprawiają, że rzadko pojawiają się publikacje będące próbą w miarę szerokiego ujęcia problematyki prowadzenia działalności gospodarczej. Taką próbę, oczywiście również po części ograniczoną możliwościami wydawniczymi, stanowi niniejsza książka. Opracowanie to jest również odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez słuchaczy prowadzonych przez autorów wykładów dotyczących omawianego przedmiotu. Powodem jego powstania są też – szczególnie liczne w ostatnim okresie – zmiany w zakresie regulacji związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ostatnie 2 lata to czas niewątpliwie najbardziej intensywnych w ciągu ostatnich 10 lat zmian w prawie przedsiębiorców.

Autorzy wyrażają nadzieję, że niniejsza książka przyczyni się – poprzez przekazanie uporządkowanej wiedzy i informacji – do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa osób prowadzących (najczęściej samodzielnie) działalność gospodarczą i nieposiadających właściwego dużym podmiotom wsparcia prawnego.

Spis treści
Wstęp ………. 5
1. Przedsiębiorca i jego działalność gospodarcza … 7
1.1. Wyjaśnienie pojęcia przedsiębiorcy ….. 7
1.2. Samozatrudnienie … 15
1.3. Działalność gospodarcza i moment jej rozpoczęcia …….. 20
2. Uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej ….. 28
2.1. Swoboda gospodarcza i jej podstawy ………28
2.2. Wybór formy prawnej prowadzenia działalności …… 32
2.2.1. Jednoosobowa działalność gospodarcza osoby fizycznej …. 33
2.2.2. Działalność w formie spółek prawa handlowego ….. 35
2.3. Zasady rejestrowania działalności gospodarczej ….37
2.3. Źródła finansowania działalności gospodarczej ….. 39
3. Prawa i obowiązki przedsiębiorcy o charakterze szczególnym … 42
3.1. Prawa przedsiębiorcy ……. 42
3.1.1. Prawo do zawieszenia działalności …… 45
3.1.2. Prawo do zawierania umów cywilnych z kontrahentem ….. 46
3.2. Obowiązki przedsiębiorcy ……. 48
3.2.1. Obowiązki związane z zatrudnianiem pracowników …… 48
3.2.2. Obowiązek poddania się kontrolom …. 53
4. Ekonomiczne i podatkowe uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej . 57
4.1. Rachunek bankowy przedsiębiorcy oraz ochrona obrotu bezgotówkowego ….. 57
4.2. Formy opodatkowania działalności gospodarczej podatkiem dochodowym ….. 64
4.3. Przychody w działalności gospodarczej ……. 74
4.3.1. Istota przychodu …….. 74
4.3.2. Właściwe przypisanie przychodu do określonego okresu …… 75
4.4. Koszty w działalności gospodarczej ……. 80
4.4.1. Warunki uznania kosztu podatkowego ……… 80
4.4.2. Interpretacja pojęcia kosztu poniesionego …… 83
4.4.3. Racjonalność ponoszenia kosztu ….. 86
4.4.4. Aspekt dowodowy poniesionych kosztów ……. 88
4.4.5. Koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów ……. 92
4.4.6. Strata jako koszt działalności gospodarczej ……. 104
4.4.7. Koszty ponoszone w działalności nierejestrowanej …… 105
4.5. Zryczałtowane formy opodatkowania działalności gospodarczej …. 105
4.5.1. Istota opodatkowania działalności podatkiem zryczałtowanym ……. 105
4.5.2. Karta podatkowa ……109
4.5.3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych …… 117
4.6. Podstawowe zasady prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów …. 125
4.7. Podstawowe zasady ukształtowania dochodu przedsiębiorcy … 131
4.8. Działalność gospodarcza w mieszkaniu …… 135
4.9. Samochód w działalności gospodarczej …….. 140
4.10. Zasady ubezpieczeń społecznych przedsiębiorców ……. 148
4.11. Podstawowe zasady konstrukcji i opodatkowania przedsiębiorców
podatkiem VAT ………. 166
4.11.1. Istota i konstrukcja opodatkowania podatkiem VAT ….. 166
4.11.2. Podatnicy VAT ……….. 170
4.11.3. Przedmiot opodatkowania podatkiem VAT ……… 171
4.11.4. Moment powstania obowiązku podatkowego ….. 173
4.11.5. Rozliczanie podatku VAT z urzędem skarbowym – podatek naliczony
i podatek należny …….. 175
4.11.6. Rejestracja czynnego podatnika VAT ……. 180
4.11.7. Rejestracja czynnego podatnika UE …….. 182
4.11.8. Wybór: zwolnienie z podatku czy czynny podatnik VAT ……. 184
4.11.9. Zmiany w podatku VAT w 2019 roku ………. 187
Bibliografia ……….. 189

Słowa kluczowe: uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej, prawa i obowiązki przedsiębiorcy o charakterze szczególnym, ekonomiczne i podatkowe uwarunkowania prowadzenia działalności gospodarczej