Opis

Prawo karne procesowe. Zarys instytucji

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Autor: Krzysztof Woźniewski

 

Kolejna, czwarta już edycja niniejszego podręcznika kontynuuje swoje podstawowe zadanie, jakie stało przed trzema poprzednimi wydaniami (2005, 2006, 2013), w postaci dostarczenia studentom kierunków nie stricte prawniczych (administracja, bezpieczeństwo, kryminologia) podstawowej wiedzy z zakresu prawa karnego procesowego, zaprezentowanej jednakże w sposób możliwie najbardziej syntetyczny. Mimo dalszego – w porównaniu z wydaniem z 2013 r. – znacznego poszerzenia zakresu wiadomości praktycznie w odniesieniu do każdej omawianej instytucji, również i to wydanie w żadnym wypadku nie pretenduje do zastąpienia regularnych podręczników akademickich do nauki prawa karnego procesowego i procesu karnego na magisterskich studiach prawniczych, aczkolwiek może stanowić pewne do nich wprowadzenie. Zwięzłe przedstawienie poszczególnych zagadnień karnoprocesowych pozwala studentowi na zapoznanie się z określonymi instytucjami prawa karnego procesowego zarówno w sposób systematyczny, jak i przy korzystaniu z podręcznika na zasadzie małej encyklopedii przedmiotu, co ułatwia dodany w tym wydaniu skorowidz. O podjęciu decyzji o kolejnym wydaniu zdecydowała m.in. konieczność uwzględnienia zmian wynikających z licznych nowelizacji kodeksu postępowania karnego, jakie miały miejsce w ostatnich 7 latach, w istotny sposób wpływających na kształt obowiązującego modelu procesu karnego.

 

Spis treści

Przedmowa . 9

Wykaz skrótów . 10

Akty prawne . .  10

Rozdział I. Zagadnienia ogólne . 15

1. Pojęcia podstawowe . . . 15

1.1. Proces karny . . .. 15

1.2. Przedmiot procesu karnego . .. 16

1.3. Funkcje procesu karnego . . . 19

1.4. Proces karny a postępowanie karne . .  . 20

2. Pojęcie prawa karnego procesowego . .. . 20

2.1. Prawo karne procesowe i jego funkcje . . 20

2.2. Źródła prawa karnego procesowego .. . 21

2.3. Obowiązywanie prawa karnego procesowego w miejscu i czasie . . 24

3. Stosowanie i wykładnia prawa karnego procesowego . . 26

4. Nauki pomocnicze procesu karnego .. 28

5. Wybrana literatura przedmiotu . . 29

Rozdział II. Naczelne zasady procesu karnego . 32

1. Pojęcie i rodzaje naczelnych zasad karnoprocesowych . 32

2. Zasady organizacyjno-ustrojowe procesu karnego . .. 34

2.1. Zasada prawa do sądu . . 34

2.2. Zasada udziału czynnika społecznego w procesie karnym . . 35

2.3. Zasada niezależności i niezawisłości sędziowskiej . . . 36

2.4. Zasada obiektywizmu . . . 37

2.5. Zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądu karnego (art. 8 §§ 1–2 k.p.k.) .  38

3. Zasady funkcjonalne w procesie karnym .  . 40

3.1. Zasady związane ze wszczęciem procesu karnego . . 40

3.2. Zasady dotyczące sytuacji prawnej oskarżonego . . 46

3.3. Zasady dotyczące formy i sposobu prowadzenia postępowania . .. 50

4. Zasady postępowania dowodowego .. 58

4.1. Zasada prawdy materialnej . .. 58

4.2. Zasada swobodnej oceny dowodów .  60

4.3. Zasada bezpośredniości  . . 61

4.4. „Zasada” ciężaru dowodu . . 62

4.5. Zasada szybkości i koncentracji procesu . . 63

Rozdział III. Przesłanki procesowe . 66

1. Pojęcie, funkcje i rodzaje przesłanek procesowych . . 66

2. Katalog ważniejszych przesłanek procesowych .  . 68

2.1. Przesłanki o charakterze materialnym .. . 69

2.2. Przesłanki formalne . . 71

3. Skutki procesowe negatywnych przesłanek procesowych . .. 74

Rozdział IV. Uczestnicy procesu karnego . 77

1. Pojęcie uczestników procesu i ich kategorie . .. 77

2. Organy procesowe . . 77

2.1. Organy postępowania przygotowawczego . .. 78

2.2. Organy postępowania jurysdykcyjnego . . . 90

2.3. Organy postępowania wykonawczego . . 101

3. Strony procesowe .  . 102

3.1. Pojęcie stron procesowych i ich podział .. . 102

3.2. Poszczególne strony procesowe .  103

4. Reprezentanci stron procesowych .. 116

5. Strony szczególne . . . 119

6. Pozostali uczestnicy procesu . . . 120

6.1. Rzecznicy interesu społecznego . 120

6.2. Osobowe źródła dowodu .. . 126

6.3. Pomocnicy organów procesowych . .. 126

Rozdział V. Czynności procesowe . 128

1. Pojęcie i podział czynności procesowych .. 128

2. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia .  . 131

2.1. Orzeczenia: wyroki i postanowienia .  . 132

2.2. Zarządzenie .. 134

2.3. Promulgacja . . 135

2.4. Prawomocność . .. 136

2.5. Sprostowanie omyłek (art. 105 k.p.k.) . .. 136

3. Odwoływalność czynności procesowych . 137

4. Rozprawa i posiedzenie . .138

5. Porządek czynności procesowych . .  139

5.1. Forma czynności procesowych (art. 116 k.p.k.) . . 139

5.2. Pisma procesowe (art. 119–120 k.p.k.) . . 140

5.3. Ocena znaczenia czynności procesowej (art. 118 k.p.k.) . 141

5.4. Udział w czynnościach procesowych (art. 117 – 117a k.p.k.) .  141

6. Terminy procesowe .  . 143

6.1. Pojęcie i rodzaje . . 143

6.2. Sposób obliczania terminów .  . 144

7. Doręczenia . . 146

8. Formy dokumentacji czynności procesowych . . 149

8.1. Protokół  . 149

8.2. Notatka urzędowa . .. 152

9. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów . . 153

9.1. Postępowanie sądowe (art. 156 § 1–4 k.p.k.) . . 155

9.2. Sporządzanie kopii dokumentów,

odpisów orzeczeń i protokołów (art. 156 § 2–4, 157 k.p.k.) . 156

10. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt . . 156

11. Nieważność, skuteczność, dopuszczalność czynności procesowych .. 158

Rozdział VI. Dowody . 160

1. Zasadnicze pojęcia teorii dowodów . . 160

1.1. Dowód . . 160

1.2. Wybrane podziały dowodów . . 161

1.3. Postępowanie dowodowe oraz dowodzenie .. . 162

1.4. Przedmiot dowodu . . 163

1.5. Surogaty udowodnienia . . 164

2. Wprowadzanie dowodów do procesu. Wniosek dowodowy .  166

3. Zakazy dowodowe .  169

3.1. Zakazy dowodzenia określonych faktów . 170

3.2. Zakazy dowodzenia za pomocą określonego dowodu .  170

3.3. Zakaz stosowania określonych metod dowodzenia . . 172

3.4. Zakazy wykorzystania dowodów przeprowadzonych w procesie karnym .172

4. Poszczególne środki dowodowe . .174

4.1. Wyjaśnienia oskarżonego .  174

4.2. Zeznania świadków, świadek anonimowy, świadek koronny .  175

4.3. Opinie biegłych  . 182

4.4. Tłumacze i specjaliści . . 186

4.5. Oględziny, otwarcie zwłok, eksperyment procesowy, dokument . 187

4.6. Wywiad środowiskowy i badanie oskarżonego . .. 189

5. Dowodowe czynności poszukiwawcze . . . 191

5.1. Zatrzymanie rzeczy, przeszukanie . 191

5.2. Kontrola i utrwalanie rozmów .  . 195

Rozdział VII. Środki przymusu . 201

1. Zatrzymanie – pojęcie i rodzaje  . 201

2. Środki zapobiegawcze .  206

2.1. Pojęcie, funkcje i warunki stosowania środków zapobiegawczych . . 206

2.2. Tymczasowe aresztowanie – pojęcie, przesłanki i procedura stosowania  209

2.3. Poręczenie majątkowe, społeczne i indywidualne (art. 266–274 k.p.k.) . 214

2.4. Dozór policyjny .. 216

2.5. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu mieszkalnego . . . 217

2.6. Nakazy i zakazy zachowania (art. 276 k.p.k.) .  . 218

2.7. Zakaz zbliżania się do personelu medycznego (art. 276a § 1–5 k.p.k.) . 218

2.8. Zakaz opuszczania kraju (art. 277 k.p.k.) . . .. 219

3. Kary porządkowe i sankcje wymuszające spełnienie

obowiązków procesowych .. 220

4. Poszukiwanie oskarżonego, list gończy, list żelazny . . 222

5. Zabezpieczenie majątkowe .  224

Rozdział VIII. Przebieg procesu karnego . 227

1. Postępowanie przygotowawcze . . .227

1.1. Zadania postępowania przygotowawczego . . . 228

1.2. Formy postępowania przygotowawczego . . 228

1.3. Przebieg postępowania przygotowawczego . . 230

1.4. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego . . 238

1.5. Nadzór procesowy prokuratora (art. 326 k.p.k.) . 243

1.6. Formy powrotu do prawomocnie umorzonego

postępowania przygotowawczego . . 244

1.7. Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym . . 245

2. Postępowanie jurysdykcyjne przed sądem pierwszej instancji . 247

2.1. Postępowanie przejściowe . .. 248

2.2. Rozprawa główna . . 257

3. Postępowanie odwoławcze . . . 271

3.1. Uwagi wstępne . . . 271

3.2. Przebieg postępowania odwoławczego . . 279

4. Mediacja w sprawach karnych . . 285

4.1. Uwagi wstępne. Zasady mediacji . . 285

4.2. Przesłanki postępowania mediacyjnego . .  285

4.3. Przebieg postępowania mediacyjnego . .. 286

5. Postępowanie wykonawcze – uwagi wstępne oraz schemat przebiegu .287

Rozdział IX. Postępowania szczególne . 289

1. Uwagi ogólne . .  . 289

2. Postępowanie prywatnoskargowe (art. 485 k.p.k.) . .  290

3. Postępowanie nakazowe (art. 500–507 k.p.k.) . . . 292

4. Postępowanie przyspieszone (art. 517a–517j k.p.k.) . . 293

Rozdział X. Postępowania naprawcze

po uprawomocnieniu się orzeczenia sądowego . 298

1. Kasacja (art. 518–539 k.p.k.) . . .. 299

2. Skarga na wyrok sądu odwoławczego (art. 539 a–e k.p.k.) . .. 302

3. Wznowienie postępowania karnego (art. 540–548 k.p.k.) . . . 303

Rozdział XI. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia . 309

1. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego . . .309

2. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie,

tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie . .. 311

3. Orzekanie kary łącznej (art. 568a–577 k.p.k.) . . . 313

4. Ułaskawienie (art. 560–568 k.p.k.) . . 314

Rozdział XII. Wybrane zagadnienia postępowania w sprawach karnych

ze stosunków międzynarodowych . 317

1. Zasada subsydiarności . .. 317

2. Przedmiot regulacji Działu XIII k.p.k. . . . 318

3. Współpraca w sprawach karnych

z krajami Unii Europejskiej – wybrane instytucje . . . 322

3.1. Instytucja zamrażania dowodów . . 322

3.2. Europejski Nakaz Dochodzeniowy (END) . . 324

3.3. Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) . .  326

4. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego . . 330

5. Ekstradycja . 331

Bibliografia . 334

Wykaz tabel i schematów . 339

Skorowidz . 340