Kwestia młodzieży w polityce rozwoju regionu Morza Bałtyckiego

Opis

Kwestia młodzieży w polityce rozwoju regionu Morza Bałtyckiego

Autorzy: Przemysław Kulawczuk, Andrzej Poszewicki, Agata Ludwiczak (red.)

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

 

Książka dotyczy niezwykle ważnej kwestii, jaką jest miejsce młodzieży w polityce rozwojowej Regionu Morza Bałtyckiego. Europa Bałtycka to obszar zróżnicowany, obejmujący zarówno znaczące metropolie, jak i obszary peryferyjne o dużych problemach gospodarczych, z których najważniejszym jes t pos tępujące wyludnienie, prowadzące do dezaktywizacji ekonomicznej i społecznej, a także marginalizacji przestrzennej regionu.

Publikacja Kwestia młodzieży w polityce rozwoju regionu Morza Bałtyckiego jest efektem ponad dwuletnich badań, które realizowano w ramach projektu CASYPOT (Capacity Building for Strategic Youth Policy and Transnational Cooperation) w wybranych gminach Szwecji, Polski, Rosji i Litwy. W ramach projektu, w wymienionych powyżej państwach, przeprowadzono między innymi badania młodzieży oraz analizy dokumentów strategicznych, sporządzonych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Rezultatem końcowym prowadzonych prac są opracowane dwa podejścia dotyczące rozwiązywania problemów młodzieży: autonomiczna polityka młodzieżowa oraz polityka młodzieżowa stanowiąca element polityki regionalnej. Wypracowanie dwóch modeli daje większe możliwości planistom społecznym i przestrzennym w zakresie wyboru narzędzi do interwencji publicznych. Analiza wspomnianych sposobów realizacji polityki młodzieżowej na poziomie regionalnym i lokalnym wskazuje, że oba modele są wartościowe i pozwalają na stworzenie strategii zintegrowanej – łączącej oba wcześniej wymienione podejścia.

Jednym z ważniejszych wniosków płynących z przeprowadzonych badań jest sugestia zobowiązania władz regionalnych do uwzględnienia czynnika demograficznego w planach regionalnych oraz w strategiach rozwoju.

 

 

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział 1

Problemy rozwojowe wybranych

jednostek terytorialnych Euroregionu Bałtyk . . . . . . . . . . . . . 15

1.1. Peryferyjność jako problem rozwoju regionalnego . . . .  . 15

1.2. Zjawisko depopulacji Euroregionu Bałtyk . . . . . . . . . 17

1.2.1. Depopulacja w regionie bałtyckim w kontekście wybranych

teorii migracji oraz koncepcji polityki regionalnej . . . . . . . 19

1.2.2. Tendencje depopulacyjne

w wybranych obszarach Euroregionu Bałtyk . . . . . . . . . 23

Rozdział 2

Sytuacja społeczno-ekonomiczna w jednostkach terytorialnych

Euroregionu Bałtyk z punktu widzenia szans rozwojowych

młodego pokolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.1. Charakterystyka objętych analizą obszarów Euroregionu Bałtyk . . . 29

2.1.1. Analiza rynku pracy, poziomu wynagrodzeń

i perspektyw zatrudnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

2.1.2. Warunki zamieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

2.1.3. Jakość usług publicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

2.1.4. Warunki życia młodzieży w świetle danych

(Global) World Youth Index . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2.1.5. Edukacja a szanse rozwojowe młodzieży . . . . . . . . . . . 53

2.2. Szanse rozwojowe młodzieży

na tle sytuacji społeczno-ekonomicznej

wybranych obszarów Euroregionu Bałtyk . . . . . . . . . . . . . 61

Rozdział 3

Warunki życia młodzieży w badaniu porównawczym CASYPOT:

podstawy metodologiczne i sposoby spędzania wolnego czasu . . . 63

3.1. Wprowadzenie metodologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

3.2. Sposoby spędzania wolnego czasu . . . . . . . . . . . . . . . . 65

3.2.1. Postawy młodzieży wobec czasu wolnego . . . . . . . . . . 65

3.2.2. Spędzanie czasu wolnego przez młodzież . . . . . . . . . . 68

3.3. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Rozdział 4

Rola szkoły w życiu młodych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

4.1. Typy szkół, z których uczniowie brali udział w badaniu . . . . . . . 81

4.2. Pomiar subiektywnego postrzegania

rzeczywistości szkolnej przez młodzież . . . . . . . . . . . . . . 83

4.3. Zakres zachowań negatywnej subkultury szkolnej . . . . . . . . . 85

4.4. Relacje uczniowie – nauczyciele . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

4.5. Kultura szkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

4.6. Gotowość młodzieży do włączenia się w procesy decyzyjne

w życiu szkolnym, a praktyczne możliwości decydowania . . . . . . 94

4.6.1. Skłonność młodzieży do uczestniczenia

w procesach decyzyjnych w szkole . . . . . . . . . . . . . 94

4.6.2. Praktyczne możliwości decydowania

przez młodzież o życiu szkolnym . . . . . . . . . . . . . . 99

Rozdział 5

Warunki zdrowotne młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

5.1. Ogólny stan zdrowia i najczęściej występujące problemy . . . . . . . 105

5.2. Aktywność fizyczna w życiu codziennym . . . . . . . . . . . . . 110

5.3. Używki wśród młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5.3.1. Papierosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5.3.2. Alkohol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

5.3.3. Narkotyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

5.4. Troska o zdrowie z perspektywy szans rozwojowych młodzieży . . . . 119

Rozdział 6

Rola rodziny w życiu młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

6.1. Rodzina jako ostoja bezpieczeństwa i zaufania . . . . . . . . . . . 121

6.2. Materialno-ekonomiczna funkcja rodziny . . . . . . . . . . . . . 127

6.3. Rodzina jako istotny czynnik w planach na przyszłość . . . . . . . . 129

6.4. Przemiany w obszarze tradycyjnych więzi rodzinnych . . . . . . . . 135

Rozdział 7

Zaangażowanie polityczne i społeczne młodzieży. Praca . . . . . . . . 137

7.1. Zainteresowanie sprawami społeczno-politycznymi . . . . . . . . . 137

7.2. Aktywności w sferze polityczno-społecznej . . . . . . . . . . . . 141

7.3. Praca a nauka młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

7.4. Praca w planach na najbliższą przyszłość . . . . . . . . . . . . . 150

7.5. Zaangażowanie społeczne, polityczne i zawodowe młodzieży:

wnioski końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

Rozdział 8

Decyzje o przyszłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

8.1. Przewidywania młodzieży w zakresie najbliższej przyszłości

po szkole średniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

8.2. Czynniki wpływające na decyzje młodzieży o opuszczeniu gminy . . . 162

8.3. Czynniki wpływające na decyzje młodzieży o pozostaniu w gminie . . 169

8.4. Zestawienie czynników decyzyjnych według ich ważności przy

podejmowaniu decyzji o opuszczeniu

lub pozostaniu w miejscu zamieszkania . . . . . . . . . . . . . . 175

8.5. Wnioski z badania – wspólne dla wszystkich badanych gmin . . . . . 176

8.5.1. Młodzież a przyszłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

8.5.2. Praca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

8.5.3. Zaangażowanie społeczne młodzieży . . . . . . . . . . . . 178

8.5.4. Zdrowie młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

8.5.5. Czas wolny młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

8.5.6. Nauka szkolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

8.5.7. Wnioski końcowe z badania . . . . . . . . . . . . . . . . 180

Rozdział 9

Deficyty i nadwyżki potencjałów rozwojowych

dotyczących młodzieży, mające wpływ na rozwój regionu . . . . . . . . 181

9.1. Deficyt dobrych miejsc pracy i możliwości realizacji kariery . . . . . 182

9.2. Deficyty i nadwyżki w zakresie materialnych

warunków zamieszkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

9.3. Deficyty i nadwyżki potencjałów

w zakresie atrakcyjności spędzania czasu wolnego . . . . . . . . . 188

9.4. Deficyty i nadwyżki w zakresie potencjałów społecznych . . . . . . 191

9.5. Pozycjonowanie ważności czynników decyzyjnych

młodzieży o opuszczeniu lub pozostaniu w gminie

w kontekście różnicy potencjałów . . . . . . . . . . . . . . . . 193

9.6. Deficyty włączenia młodzieży w procesy decyzyjne

w życiu szkolnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

9.7. Wnioski dla polityki regionalnej w Euroregionie Bałtyk

związane z występowaniem deficytów rozwojowych . . . . . . . . . 202

Rozdział 10

Dylematy strategiczne związane z wyborem polityki młodzieżowej

wspierającej obszary peryferyjne Euroregionu Bałtyk . . . . . . . . . 209

10.1. Polityka młodzieżowa jako autonomiczna polityka rozwoju

młodzieży w Euroregionie Bałtyk . . . . . . . . . . . . . . . . 210

10.2. Polityka młodzieżowa jako element polityki regionalnej

w Euroregionie Bałtyk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

10.3. Dylematy strategiczne – wnioski na podstawie

sporządzonych dokumentów i prac . . . . . . . . . . . . . . . 231

Rozdział 11

Włączenie polityki młodzieżowej do rozwoju regionalnego w Polsce.

Scenariusz zmian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

Rozdział 12

Wykorzystanie badań młodzieży w przyszłości . . . . . . . . . . . . 239

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

Spis schematów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Spis wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253