Opis

Konflikt w organizacji – style postępowania

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Autor: Bożena Kłusek-Wojciszke

Dostrzeżenie w konflikcie zarówno szans, jak i zagrożeń dla efektywnego funkcjonowania organizacji pozwoliło uczynić z niego narzędzie zarządzania poprzez świadome podejmowanie działań zmierzających do maksymalizacji jego pozytywnych efektów przy jednoczesnym minimalizowaniu efektów negatywnych. Problematyka zarządzania konfliktem jest obecnie jednym z najważniejszych zagadnień zarówno w teorii, jak i praktyce zarządzania organizacjami. Efektywność organizacji w znacznej mierze zależy bowiem od zdolności godzenia różnorodnych interesów zarówno jednostkowych, jak i grupowych. Znajomość konfliktów i umiejętność zarządzania nimi daje możliwość zapobiegania ich destruktywnym konsekwencjom. Wielu badaczy i praktyków zarządzania stoi wręcz na stanowisku, że zdolność do konstruktywnego rozwiązywania konfliktów jest zasadniczą cechą sprawnej organizacji. Efektywne zarządzanie konfliktem staje się głównym zadaniem dla menedżerów wszystkich szczebli, należąc obecnie do jednych z kluczowych kompetencji. Ankieta skierowana do menedżerów na temat zagadnień, które uważają za najważniejsze w programach doskonalenia, potwierdziła znaczenie zarządzania konfliktami – uznano je za ważniejsze niż przywództwo, podejmowanie decyzji i umiejętności komunikacyjne.

Niniejsza praca wychodzi naprzeciw tym problemom, dostarczając zarządzającym rzetelnej wiedzy na temat konfliktów, niezbędnej do ich konstruktywnego rozwiązywania. Publikacja ma charakter interdyscyplinarny, prezentuje idee teoretyczne, wypracowane w wielu dziedzinach wiedzy, niezbędne do zrozumienia procesów konfliktu. Przyczyniając się do lepszego poznania istoty tego zjawiska, dostarcza równocześnie praktycznych wskazówek dla efektywnego wdrażania rozwiązań skoncentrowanych na pozytywnych aspektach konfliktu.

SPIS TREŚCI

WSTĘP . . 9

Rozdział 1.O SPOSOBACH ROZUMIENIA ZJAWISKA KONFLIKTU .. 13

1.1. Pojęcie konfliktu – przegląd definicji . . . 13

1.1.1. Klasyfikacja definicji konfliktu ze względu na zakres znaczeniowy . . 15

1.1.2. Klasyfikacja definicji konfliktu ze względu na wybrane

komponenty . .  . 18

1.1.3. Klasyfikacja definicji konfliktu ze względu na poziom

rozpatrywania . . 20

1.2. Typologie konfliktów . . 23

1.2.1. Typologie jednowymiarowe .. 24

1.2.2. Typologie wielowymiarowe . . . 50

1.3. Wybrane modele konfliktu . . . 54

1.3.1. Model konfliktu Louisa R. Pondy’ego .  54

1.3.2. Model konfliktu Mortona Deutscha . . . 56

1.3.3. Model konfliktu Kennetha W. Thomasa . . . 57

1.3.4. Model konfliktu Donalda R. Petersona . . .. 62

1.3.5. Model konfliktu Stephena P. Robbinsa i Timothy’ego A. Judge’a  64

Rozdzia³ 2. CHARAKTERYSTYKA KONFLIKTU W ORGANIZACJI .. 67

2.1. Ewolucja poglądów na konflikt na tle wybranych paradygmatów

i metafor organizacji . .. 68

2.1.1. Podstawowe złożenia koncepcji paradygmatów w teorii

Thomasa S. Kuhna .  . . 69

2.1.2. Zmieniające się poglądy na konflikt . . . 75

2.1.3. Kuhnowska koncepcja paradygmatów a paradygmaty

w naukach o zarządzaniu .  . 100

2.2. ród³a konfliktów w organizacji . . . 106

2.3. Dynamika konfliktu . . .. 112

2.4. Konsekwencje konfliktu: funkcjonalne i dysfunkcjonalne .  . 116

2.4.1. Wpływ poziomu konfliktu na jego konsekwencje . . . 116

2.4.2. Wpływ rodzaju konfliktu na jego konsekwencje . .. 124

2.4.3. Wpływ struktury społecznej na konsekwencje konfliktu . .. 127

2.4.4. Wpływ metod zarządzania konfliktem na jego konsekwencje . .. 133

Rozdział 3. POSTÊPOWANIEWSYTUACJI KONFLIKTU . .. . 165

3.1. Podstawy psychologii konfliktu . . . 166

3.1.1. Struktura sytuacji konfliktowej . .. 166

3.1.2. Samoistna eskalacja konfliktu . .  169

3.1.3. Interesy własne i cudze . . 178

3.2. Style postêpowaniawsytuacji konfliktu . . .180

3.2.1. Wspó³praca i rywalizacja . . . . 182

3.2.2. Dostosowanie .. . 190

3.2.3. Unikanie . .  . 191

3.2.4. Kompromis . . . . 192

3.3. Pomiar stylów – Kwestionariusz stylów rozwi¹zywania konfliktu (KSRK) .. . 193

3.3.1. Wstępna pula pozycji KSRK . . . 194

3.3.2. Moc dyskryminacyjna i rzetelność skali KSRK . . 195

3.3.3. Interkorelacje i struktura czynnikowa KSRK . . . . 196

3.3.4. Ostateczna postać KSRK . . . . . 202

3.3.5. Czynniki demograficzne a wyniki w KSRK . . .. 204

3.4. Indywidualne wyznaczniki stylów postępowania . . 208

3.4.1. Maksymalizacja interesów własnych i cudzych .. . 208

3.4.2. Orientacje społeczne . .. 210

3.4.3. Postawa wobec konfliktu . . . 215

3.4.4. Wielka Piątka cech osobowości . .. 216

3.4.5. Empatia . .. 217

3.4.6. Płeć . .. . . 219

3.5. Sytuacyjne wyznaczniki stylów postępowania . . . 222

3.5.1. Komunikacja . . . 223

3.5.2. Zaufanie . . . . 227

3.5.3. Kary i nagrody . . . . 230

3.5.4. Przynależność grupowa . .  . . 235

3.5.5. Nieciągłość grupowa . . . 238

PODSUMOWANIE . . .. . . 243

BIBLIOGRAFIA . . . . . . 251

SPIS RYSUNKÓW . . .. . 275

SPIS TABEL . .. . . 277