Ewolucja i znaczenie portów morskich w krajach Unii Europejskiej

Opis

Ewolucja i znaczenie portów morskich w krajach Unii Europejskiej

Autor: Eugeniusz Gostomski, Tomasz Nowosielski

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

Publikacja dotyczy zasad funkcjonowania gospodarki portów morskich jako ważnego instrumentu elementów infrastruktury transportowej i gospodarki morskiej krajów Unii Europejskiej o globalnym zasięgu. W treści odniesiono się do pojęcia portu, przedstawiono typologię portów morskich oraz ich funkcje. Ponadto opisano rozwój portów europejskich od czasów starożytnych do współczesności. Istotnymi zagadnieniami poruszonymi w książce są także kwestie dotyczące kierunków rozwoju europejskich portów morskich z uwzględnieniem systemów pracy, finansowania działalności i nowoczesnych technologii cyfrowych. W końcowej części książki przedstawiono charakterystyki wybranych portów morskich w krajach Unii Europejskiej.

Książka odpowiada na pytanie, do czego potrzebne są porty morskie oraz czy ich działalność przekłada się na korzyści dla wszystkich krajów i każdego obywatela danego kraju europejskiego. Korzystne efekty aktywności portów morskich dotyczą nawet tych państw, które nie mają dostępu do morza, ale które eksportują towary poprzez porty tranzytowe i które importują towary ze świata, dostarczane im w dużej części drogą morską. W książce przedstawiono historię portów i ich rozwój od starożytności po dzień dzisiejszy. Opisano także zagadnienia związane z kapitałochłonnymi inwestycjami portowymi oraz zasadami zdobywania pieniędzy niezbędnymi do dalszego rozwoju. Scharakteryzowano również zawody portowe, systemy cyfrowe, które ułatwiają pracę i stanowią czynnik zautomatyzowania części prac wykonywanych w portach, co w przyszłości będzie zapewne powszechne. Ciekawą częścią książki jest prezentacja wybranych europejskich portów morskich. Publikacja pozwala zrozumieć zadania, jakie spełniają współczesne porty morskie dla gospodarki poszczególnych krajów unijnych, ale także handlu międzynarodowego. Książka poświęcona portom jako zasadniczemu elementowi gospodarki morskiej dobrze wpisuje się w tematykę badawczą uczelni, której bliska jest problematyka morska.

 

Spis treści

Wstęp . . . 9

1. Pojęcie i klasyfikacja portów morskich .. 13

1.1. Definicja portu morskiego .. 13

1.2. Infrastruktura i suprastruktura portowa . 18

1.3. Klasyfikacja portów morskich na świecie . . 21

1.4. Funkcje portów . 26

1.4.1. Klasyfikacja funkcji portów . 26

1.4.2. Funkcja transportowa i przeładunkowa portów .  28

1.4.3. Funkcje handlowe portów morskich .  28

1.4.4. Funkcja logistyczno-dystrybucyjna . . 29

1.4.5. Funkcja przemysłowa portów . . 32

1.4.6. Funkcja społeczno-cywilizacyjna portów .  33

1.4.7. Funkcja administracyjno-polityczna portów morskich .. 34

1.5. Miejsce portów w naukach ekonomicznych .  34

2. Historia portów morskich w Europie .  37

2.1. Rozwój portów morskich w czasach antycznych . . 37

2.2. Porty w czasach średniowiecza .  39

2.3. Ewolucja portów morskich w czasach nowożytnych .  42

2.4. Zarys historii wybranych portów w Europie . . 43

2.4.1. Historia portu w Rotterdamie .  43

2.4.2. Historia portu w Londynie . .. 44

2.4.3. Historia portu w Hamburgu .  . 45

2.4.4. Geneza i etapy rozwoju portu w Gdańsku .  46

2.4.5. Zarys historii portu w Gdyni . . 50

2.4.6. Historia portu w Rydze . 54

2.4.7. Historia portu w Pireusie .  . 56

3. Ewolucja gospodarki portowej w krajach Unii Europejskiej

w XXI wieku . . 59

3.1. Statystyczny obraz portów w krajach Unii Europejskiej . . 59

3.2. Sektor portów morskich w Polsce .  64

3.3. Wpływ konteneryzacji na funkcjonowanie portów

w krajach Unii Europejskiej . . 69

3.4. Cztery generacje rozwoju portów . .. 72

3.5. Wyzwania dla portów w krajach Unii Europejskiej . 73

3.6. Polityka portowa Unii Europejskiej . . 76

4. Finansowanie portów morskich w krajach Unii Europejskiej . 79

4.1. Składniki rzeczowe portów . . 79

4.2. Modele finansowania inwestycji portowych . 82

4.3. Pomoc publiczna jako forma finansowania inwestycji portowych

w krajach unijnych . 84

4.4. Środki z budżetu UE na finansowanie inwestycji portowych . 86

4.5. Finansowanie przedsiębiorstw portowych kapitałem własnym

i kredytami .. 91

5. Specyfika rynku usług portów morskich . 93

5.1. Pojęcie rynku usług portowych .  . 93

5.2. Popyt na usługi portowe . 94

5.3. Podaż usług portowych . . 97

5.4. Opłaty za korzystanie z usług portowych . .. 98

5.5. Regulacje unijne rynku usług portowych .  101

6. Charakterystyka podstawowych usług portowych . .  105

6.1. Rodzaje usług portowych  . 105

6.2. Usługi na rzecz statku i innych środków transportu uczestniczących

w obrocie portowym . . 107

6.2.1. Udostępnianie infrastruktury portowej statkom . 107

6.2.2. Usługi pilotowe .  108

6.2.3. Usługi holownicze . . 109

6.2.4. Usługi cumownicze .  110

6.2.5. Sztauowanie i trymowanie ładunków na statku .  111

6.2.6. Zaopatrywanie statków w paliwo, energię elektryczną i wodę . 112

6.2.7. Usługi shipchandlerskie .  113

6.2.8. Czyszczenie ładowni statków oraz odbiór odpadów ze statku

i pozostałości ładunkowych . . 113

6.2.9. Usługi portowe na rzecz innych środków transportu .. 114

6.3. Usługi na rzecz ładunków . . 115

6.3.1. Usługi przeładunkowe . 115

6.3.2. Składowanie towarów w porcie morskim . . 117

6.3.3. Transport wewnątrzportowy i manipulacje ładunkowe . 118

6.3.4. Kontrola jakościowa i ilościowa ładunków w portach . 119

6.4. Usługi portowe na rzecz marynarzy i pasażerów statków . 121

6.4.1. Usługi portowe na rzecz marynarzy . 121

6.4.2. Usługi na rzecz pasażerów uczestniczących

w podróżach morskich .123

7. Praca w portach morskich .125

7.1. Ewolucja zapotrzebowania na pracowników

w portach morskich .125

7.2. Struktura zatrudnienia w portach morskich . .126

7.3. Zawody charakterystyczne dla gospodarki portowej i stawiane

im wymagania .  131

7.4. Wpływ rozwoju technologii informacyjnej i automatyzacji

na zatrudnienie w sektorze portowym .133

8. Ochrona środowiska naturalnego w portach morskich .  135

8.1. Rodzaje zanieczyszczeń ekologicznych w portach . 135

8.2. Aspekty prawne ochrony portów przed zanieczyszczeniami . 137

8.3. Działania polskich portów na rzecz ochrony

środowiska naturalnego . 139

9. Działalność marketingowa w portach morskich .. 143

9.1. Potrzeba działań marketingowych w przedsiębiorstwach

portowych . . 143

9.2. Zarządzanie marketingowe na rynku usług portowych .. 144

9.3. Funkcjonowanie służb marketingu na przykładzie

portu hamburskiego .. 149

9.4. Wykorzystanie technologii cyfrowej w działalności

marketingowej portu w Rotterdamie . 150

9.5. Instytucje samorządowe i międzynarodowe wspierające

działalność portów morskich . 152

10. Digitalizacja gospodarki portowej .  157

10.1. Istota, ogólne przyczyny i korzyści z digitalizacji . .. 157

10.2. Konieczność digitalizacji gospodarki portowej . 159

10.3. Przykłady inteligentnych portów w Europie . 161

10.4. Port w Rotterdamie jako wiodący w Europie smart port . 162

10.5. Digitalizacja pracy portu w Hamburgu  . 164

11. Charakterystyka wybranych portów europejskich .. 165

11.1. Port w Rotterdamie .. 165

11.1.1. Warunki naturalne i potencjał eksploatacyjny

portu w Rotterdamie .  165

11.1.2. Organizacja portu w Rotterdamie . 167

11.1.3. Wielkość i struktura obrotu portowego w Rotterdamie . . 168

11.2. Port w Antwerpii .. 170

11.2.1. Uwarunkowania naturalne i potencjał eksploatacyjny

portu w Antwerpii . . 170

11.2.2. Działalność portu w Antwerpii .  . 172

11.3. Port w Hamburgu . 177

11.3.1. Warunki naturalne i potencjał przeładunkowy portu

w Hamburgu .. 177

11.3.2. Działalność portu w Hamburgu .  180

11.4. Port w Marsylii-Fos . . 183

11.4.1. Położenie geograficzne i potencjał ekonomiczny

portu w Marsylii-Fos . . 183

11.4.2. Działalność portu Marsylia-Fos . 185

11.5. Port w Kłajpedzie . 188

11.5.1. Warunki naturalne i możliwości eksploatacyjne

portu w Kłajpedzie . 188

11.5.2. Działalność portu w Kłajpedzie .  191

11.6. Port w Algeciras . . 193

11.6.1. Podstawowe informacje o porcie Algeciras . 193

11.6.2. Działalność portu w Algeciras . 194

11.7. Port w Trieście . 196

11.7.1. Położenie geograficzne i potencjał eksploatacyjny portu

w Trieście .. 196

11.7.2. Działalność portu w Trieście . . 199

11.8. Port Gdańsk .  . 201

11.8.1. Warunki naturalne i potencjał eksploatacyjny portu

w Gdańsku . . 201

11.8.2. Działalność portu Gdańsk . 204

11.9. Port w Gdyni . 205

11.9.1. Warunki naturalne i potencjał eksploatacyjny portu

w Gdyni .. 205

11.9.2. Działalność portu w Gdyni . 208

11.10. Zespół portów Szczecin i Świnoujście . 209

11.10.1. Warunki naturalne i potencjał eksploatacyjny portu

w Szczecinie . 209

11.10.2. Warunki naturalne i potencjał eksploatacyjny portu

w Świnoujściu . . 214

11.10.3. Działalność zespołu portowego Szczecin i Świnoujście . . 216

Zakończenie .  . 219

Bibliografia . . . 225

Spis tabel i rysunków . .. 235