Determinanty działalności eksportowej w świetle najnowszych teorii handlu międzynarodowego

Opis

Determinanty działalności eksportowej w świetle najnowszych teorii handlu międzynarodowego

Autorzy: Anna Fornalska-Skurczyńska

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Działalność eksportowa przedsiębiorstw jest przedmiotem licznych analiz, zarówno na gruncie teoretycznym, jak i empirycznym. Wobec wciąż rosnącej konkurencji na rynku światowym, wskazuje się na potrzebę prowadzenia przemyślanej polityki gospodarczej i podejmowania działań zmierzających do trwałego zwiększenia eksportu i tym samym pobudzenia wzrostu gospodarczego. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie czynników (determinant) mających wpływ na decyzje przedsiębiorstw o podjęciu działalności eksportowej. Znajomość tych determinant daje bowiem możliwość długofalowego i skutecznego kreowania polityki gospodarczej. Celem głównym publikacji jest identyfikacja i wielowymiarowa analiza determinant działalności eksportowej firm z perspektywy „nowych nowych” teorii handlu międzynarodowego. Determinanty eksportu analizowane są na dwóch płaszczyznach. Pierwsza skupia się na wpływie poszczególnych czynników na liczbę firm eksportujących, czyli de facto na skłonności firm do podjęcia działalności eksportowej (ekstensywna marża eksportu). Druga płaszczyzna pozwala na identyfikację determinant wartości eksportu w przeliczeniu na firmę, czyli intensywności eksportu (intensywna marża eksportu). Podjęto próbę poszerzenia katalogu determinant działalności eksportowej o szczegółowe zmienne charakteryzujące położenie firmy w przestrzeni. Mowa zarówno o cechach opisujących poszczególne lokalizacje goszczące, jak też o dostępności czasowej firm w odniesieniu do określonych punktów w przestrzeni – elementów infrastruktury. Koncepcja lokalizacji jest obecna w teorii handlu międzynarodowego, jednak w analizie determinant działalności eksportowej na poziomie firmy, znaczenie lokalizacji traktowane jest bardzo ogólnie. Podobnie jak w badaniach związku między zjawiskiem aglomeracji i eksportem, charakterystyka regionu goszczącego często jest pomijana. Rozważania nad determinantami działalności eksportowej firm skłaniają do wniosku, że przede wszystkim cechy opisujące firmę mają wpływ na intensywną oraz ekstensywną marżę eksportu. Ponadto lokalizacja firm, a szczególnie dostępność czasowa w odniesieniu do infrastruktury, jest ciekawym i obiecującym kierunkiem badań z obszaru międzynarodowej wymiany handlowej.

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Rozdział 1

Determinanty działalności eksportowej w teorii ekonomii międzynarodowej:

w poszukiwaniu cech przedsiębiorstwa i heterogeniczności . . . . . . . . . . . . . . 15

1.1. W kierunku klasycznej doktryny handlu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

1.2. Standardowy model handlu i teoria obfitości zasobów . . . . . . . . . . . . . . 21

1.3. Nowa teoria handlu – model Dixita-Stiglitza-Krugmana . . . . . . . . . . . . . 33

1.4. Model „nowej nowej” teorii handlu Marca Melitza . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

1.5. Handel międzynarodowy w teorii lokalizacji i nowej geografii ekonomicznej . 49

1.6. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie a działalność eksportowa . . . . . . . . . 58

Rozdział 2

Determinanty eksportu w świetle dotychczasowych badań empirycznych . . . . . . 63

2.1. Eksport jako działalność „dla wybranych” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

2.2. Produktywność przedsiębiorstwa oraz zjawisko uczenia się przez eksport . . . 69

2.3. Znaczenie obecności kapitału zagranicznego w strukturze własności firmy

dla działalności eksportowej firm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

2.4. Geografia działalności eksportowej – lokalizacja firm eksportujących . . . . . . 84

6 Spis treści

Rozdział 3

Determinanty działalności eksportowej firm w Polsce – analiza statystyczna . . . . 93

3.1. Założenia badania i charakterystyka próby badawczej . . . . . . . . . . . . . . . 93

3.2. Produktywność, wiek firmy, jej wielkość oraz udział kapitału

zagranicznego w strukturze własności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

3.3. Położenie badanych firm względem wybranych punktów w przestrzeni . . . . 101

3.4. Cechy lokalizacji goszczącej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Rozdział 4

Analiza ekonometryczna determinant działalności eksportowej

przedsiębiorstw w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

4.1. Wybór postaci matematycznej modelu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

4.2. Wybór zmiennych do modelu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

4.3. Determinanty ekstensywnej marży eksportu – model regresji logistycznej . . 133

4.4. Determinanty intensywnej marży eksportu – model regresji przekrojowej . . 141

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

Spis rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173