Udostępnianie informacji o prawie jako warunek skutecznej działalności …

Książka zawiera wyniki badań dotyczących różnych aspektów udostępniania informacji o prawie we współczesnym państwie prawa stanowionego. Pierwsza część dotyczy sposobów redagowania tekstu aktu prawnego, druga część dotyczy sposobów ogłaszania ustanowionych aktów prawnych, a trzecia część prezentuje wyniki badań na temat przepływu informacji o prawie w społeczeństwie.

Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . 11
Rozdział I
Przedmiot badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1. Cele i hipotezy badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 13
2. Zakres i metodologia badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
3. Ustalenia terminologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
4. Aktualny stan badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . 22
5. Zależności pomiędzy prawem a technologiami informacyjnymi
służącymi do utrwalania i udostępniania informacji . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . 27
Rozdział II
Działania poprawiające czytelność systemu
obowiązujących przepisów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 35
2. Wyodrębnianie aktów normatywnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3. Konsolidowanie i kody! kowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
4. Porządkowanie systemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 45
Rozdział III
Akt normatywny jako komunikat o ustanowieniu norm prawnych . . . .. . 47
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
2. Nadawanie tytułów aktom normatywnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2.2. Określenie rodzaju aktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
2.3. Informacja o organie wydającym dany akt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.4. Data aktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
2.5. Numer aktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
2.6. Określenie przedmiotu aktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . 55
2.7. Skracanie tytułów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 58
2.8. Tytuły standardowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.8.1. Tytuły aktów zmieniających . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
2.8.2. Tytuły aktów wprowadzających i raty! kacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . 64
2.8.3. Pozostałe przypadki tytułów standardowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3. Oznaczanie przepisów i ich systematyzacja . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.1. Dzielenie tekstu na jednostki redakcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.2. Wyodrębnianie podstawowych
jednostek redakcyjnych i ich podział . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
3.3. Numerowanie podstawowych jednostek redakcyjnych . . . . . . . .. . . 75

3.4. Nadawanie tytułów jednostkom redakcyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
3.5. Grupowanie przepisów w jednostki systematyzacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . 76
3.6. Ustalanie kolejności przepisów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
3.7. Spisy treści . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
4. Redagowanie przepisów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4.1. Zagadnienia wspólne dla wszystkich rodzajów przepisów . . . . . . .. . . 79
4.1.1. Język prawny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
4.1.2. Skracanie, uogólnianie i uelastycznianie tekstów prawnych . . . . . . 93
4.1.3. De! nicje legalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
4.1.4. Skróty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
4.1.5. Odesłania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
4.1.6. Powoływanie przepisów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
4.2. Wstępy do aktów normatywnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
4.2.1. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
4.2.2. Preambuły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
4.2.3. Wskazanie podstawy prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
4.3. Redagowanie przepisów merytorycznych . . . . . . . . . . . . . .. . . . 130
4.3.1. Przepisy wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
4.3.2. Przepisy materialne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
4.3.3. Przepisy sankcjonujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
4.3.4. Przepisy ustrojowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
4.3.5. Przepisy upoważniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
4.3.6. Przepisy proceduralne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
4.4. Redagowanie przepisów zmieniających i uchylających . . . . . . .. . . 151
4.4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
4.4.2. Przepisy zmieniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
4.4.3. Przepisy uchylające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
4.4.4. Wyodrębnianie przepisów zmieniających lub uchylających . . . . . . 171
4.4.5. Charakter przepisów zmieniających i uchylających
i jego konsekwencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
4.5. Redagowanie przepisów przejściowych i dostosowujących . . . . . . . 177
4.5.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
4.5.2. Utrzymywanie w mocy aktów wykonawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
4.6. Redagowanie przepisów końcowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . 187
4.6.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
4.6.2. Przepisy o wejściu w życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
4.6.3. Przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
4.7. Formuły końcowe i podpisy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Rozdział IV
Udostępnianie komunikatu o ustanowionych
przez prawodawcę normach prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . 197
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . 197
2. Urzędowe ogłoszenie aktu normatywnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
2.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 199
2.2. „Autentyczność” tekstów ogłoszonych w sposób urzędowy . . . . . .  . 205
2.3. Prostowanie błędów w urzędowo ogłoszonej
wersji tekstu aktu normatywnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
2.4. Organizacja dzienników urzędowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
2.5. Udostępnianie dzienników urzędowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
2.6. Ograniczenia dzienników urzędowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
3. Urzędowe skorowidze ogłoszonych aktów normatywnych . . . . . . . . . 222
4. Udostępnianie ujednoliconych wersji tekstów aktów normatywnych . . . 226
4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
4.2. Zasady redagowania tekstów jednolitych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
4.3. Zalety i wady tekstów jednolitych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
5. Udostępnianie informacji za pośrednictwem
publicznych systemów informacji prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Rozdział V
Źródła informacji o obowiązujących normach prawnych. Wyniki badań . . . . . . . 245
1. Ogólny model przekazywania informacji o prawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
2. Typologia procesów komunikacyjnych związanych
z przekazywaniem informacji o prawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
3. Źródła informacji o prawie w świetle wyników badań empirycznych . . . . . . . 251
3.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
3.2. Źródła informacji o prawie w świetle wyników badań ilościowych . . . . . 255
3.2.1. Dzienniki urzędowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
3.2.2. Systemy informacji prawnej i prawnicze bazy danych . . . . . . . . . . . 257
3.2.3. Prasa, radio i telewizja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
3.2.4. Serwisy i fora internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
3.2.5. Edukacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
3.2.6. Pracownicy urzędów i sądów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
3.2.7. Eksperci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
3.2.8. Kontakty towarzyskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
3.2.9. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
3.3. Modele wyszukiwania i wery! kowania informacji prawnych
w świetle badań empirycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  278
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . 281
Bibliogra! a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 295
1. Wykaz literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295
2. Wykaz urzędowych zbiorów i podręczników techniki prawodawczej . . 309
3. Wykaz aktów prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 310
4. Wykaz orzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318
Spis wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
Załącznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323