Tablety i smartfony w szkole. Uczenie się wspomagane technologiami mobilnymi

Opis

Tablety i smartfony w szkole. Uczenie się wspomagane technologiami mobilnymi

Autorzy: Lucyna Kopciewicz, Hussein Bougsiaa

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Przedmiotem badań, których wyniki są omawiane w książce, jest uczenie się wspomagane technologiami mobilnymi. Badania empiryczne stanowiące podstawę tej pracy były prowadzone w ciągu trzech lat w pomorskich szkołach podstawowych, w których wdrożono technologie mobilne – tablety i smartfony w dwóch modelach integracji technologii: OPD – kiedy technologie mobilne stanowią własność szkoły, a każdy uczeń i uczennica ma dostęp do jednakowych narzędzi cyfrowych oraz BYOD/T – kiedy nauczycielki i nauczyciele wykorzystują zróżnicowane technologie mobilne posiadane przez uczniów i uczennice podczas pracy dydaktycznej.

Książka skomponowana jest z trzech zasadniczych części. Pierwsza część prezentuje teoretyczne podstawy projektu badawczego – nowy kontekst materialny, który staje się podstawą wyłaniania nowych praktyk nauczania i uczenia się, w których funkcjonują nowe narzędzia cyfrowe oraz ideologie – systemy przekonań, które ujawniają się w procesach szkolnej integracji współczesnych technologii, a które wstępnie projektują obraz zmiany zachodzących w uczeniu się.

Część druga jest omówieniem metodologicznych podstaw projektu badawczego – szczegółowej konstrukcji badań empirycznych związanych z poszczególnymi obszarami problemowymi.

Część trzecia stanowi z kolei empiryczne rozwinięcie obszarów problemowych zakreślonych w części teoretycznej. Prezentowane są w niej wyniki badań poświęcone kolejno: wyłanianiu się nowych praktyk nauczania i uczenia się oscylujących wokół biegunów transmisji wiedzy i progresywnych praktyk nauczania. Wyniki tej części badań uzupełnia kwestia schematów technologicznych, która ilustruje procesy integracji technologii mobilnych jako narzędzi uczenia się. W dalszej części przedstawione są wyniki badań poświęcone problemowi efektów uczenia się wspomaganego technologiami mobilnymi – dostrzeganymi przez badanych i badane zmianami wywołanymi pojawieniem się tabletów i smartfonów na lekcjach. Następnie omówione zostaną wyniki badań empirycznych, w których przedstawiona została perspektywa rodziców jako obserwatorów procesów uczenia się wspomaganego technologiami mobilnymi – ich obawy, wątpliwości i nadzieje związane z pojawieniem się narzędzi cyfrowych w nauczaniu szkolnym. Problematyka równości płci w nauczaniu wspomaganym technologiami mobilnymi jest kolejnym zagadnieniem, które powijają się w empirycznych odniesieniach. Natomiast ostatnim obszarem problemowym są wyłaniające się praktyki nieformalnego uczenia się, które ukazują potencjały rozwojowe najmłodszego pokolenia w perspektywie całożyciowego uczenia się.

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Wprowadzenie. Kulturowe konsekwencje obecności technologii

informacyjno-komunikacyjnych a instytucjonalna interpretacja

uczenia się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Rozdział 1

Technologie informacyjno-komunikacyjne

w polu stanowisk ideologicznych . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.1. Technologiczny determinizm . . . . . . . . . . . . . . . 22

1.2. Społeczny determinizm . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

1.3. Technologiczny utopizm . . . . . . . . . . . . . . . . 23

1.4. Technologiczny dystopianizm . . . . . . . . . . . . . . 24

1.5. Gospodarka oparta na wiedzy – jakie umiejętności liczą się

we współczesnym kapitalizmie? . . . . . . . . . . . . . . 25

1.6. Rozwój w kulturze posthumanistycznego kapitalizmu? . . . . . . 26

1.7. Technologie cyfrowe w polu ideologii edukacyjnych . . . . . . . 31

Rozdział 2

Teoretyczna rama badań empirycznych. Pola problemowe . . . . . . . 39

2.1. Nauczyciele i nauczycielki jako przewodnicy po kulturze cyfrowej? . . 39

2.2. Rodzice jako projektanci uczenia się dzieci i młodzieży

w kulturze cyfrowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

2.3. Stechnologizowane dzieciństwo? . . . . . . . . . . . . . 49

2.4. „Cyfrowe dzieci” – badania i dane statystyczne na temat dziecięcej

aktywności online . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

2.5. Nowe pokolenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

2.6. Pola problemowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Rozdział 3

Metodologiczna rama projektu badawczego . . . . . . . . . . . . 79

3.1. Fenomenografia – identyfikowanie znaczenia praktyk uczenia się

w szkolnej i domowej codzienności . . . . . . . . . . . . 81

3.2. Fenomenografia w badaniu codzienności . . . . . . . . . . 82

3.3. Obserwacja praktyk nauczania i uczenia się . . . . . . . . . . 86

3.4. Zogniskowane wywiady grupowe . . . . . . . . . . . . . 87

3.5. Badania ankietowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

3.6. Konstrukcja badania empirycznego . . . . . . . . . . . . 89

3.7. Próba badawcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

3.8. Czas i warunki przeprowadzenia badań empirycznych . . . . . . 95

3.9. Analiza materiału empirycznego . . . . . . . . . . . . . 96

3.10. Problem uogólnień wyników badań jakościowych i status

uzyskanych wyników . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Rozdział 4

Wyniki badań empirycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 99

4.1. Wyłanianie się nowych praktyk nauczania i uczenia się w klasach

szkolnych we wczesnej edukacji w modelu OPD . . . . . . . . 107

4.2. Roboty we wczesnej edukacji – dobra zabawa

czy edukacja STEAM? . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

4.3. Wyłanianie się nowych praktyk nauczania i uczenia się

w klasach IV i VII szkoły podstawowej w modelach

OPD i BYOT/D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

4.4. Schematy technologiczne. Teoria Pierre’a Rabardela w badaniu

wyłaniających się praktyk uczenia się w szkole . . . . . . . . 187

4.5. Jakie edukacyjne efekty wnosi implementacja technologii

mobilnych w modelach OPD i BYOD/T? . . . . . . . . . . 193

4.6. Kształtowanie umiejętności XXI wieku . . . . . . . . . . . 210

4.7. „Przecież wszyscy mają tablety i smartfony” – czy równość płci

w nauczaniu wspomaganym technologiami mobilnymi została już

osiągnięta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

4.8. Technologie troski – jak rodzice angażują się we współpracę

z modernizującą się szkołą? . . . . . . . . . . . . . . . 253

4.9. Technologiczne praktyki nieformalnego uczenia się

dzieci i młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303

Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307

Spis schematów, tabel i wykresów . . . . . . . . . . . . . . . 317