Przedsiębiorczość destruktywna w podmiotach gospodarczych w Polsce

Opis

Przedsiębiorczość destruktywna w podmiotach gospodarczych w Polsce

Autor: Małgorzata Bielenia

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

Głównym celem mojej pracy jest analiza zjawiska przedsiębiorczości destruktywnej. We współczesnej teorii ekonomii przedsiębiorczość jest bardzo ważnym elementem wzrostu gospodarczego, podkreśla się jej pozytywny wpływ na funkcjonowanie współczesnych gospodarek. Autorka pracy zdecydowała się podjąć ten temat, ponieważ dotychczasowy stan wiedzy w tym zakresie ma charakter ogólnych rozważań oraz marginalizuje się przejawy destruktywnej przedsiębiorczości. Negatywny wpływ przedsiębiorczości destruktywnej w podmiotach gospodarczych dla procesów wzrostu i funkcjonowania gospodarek nie jest zauważany. Z punktu widzenia ekonomicznego o działaniach destruktywnej przedsiębiorczości mówimy, gdy działalność zaburza wzrost gospodarczy oraz psuje dobrobyt. W celu uzupełnienia luk w poznaniu tego typu przedsiębiorczości przedstawione zostały formy działań zaliczanych do przedsiębiorczości destruktywnej. Podsumowując, niniejsza monografia cechuje się odkrywczym podejściem do problematyki przedsiębiorczości gdyż m.in. ukazuje nie tylko występujące w podmiotach gospodarczych przykłady przedsiębiorczości destruktywnej lecz także przedstawia możliwe skutki bezpośrednie, pośrednie, ilościowe, jakościowe, krótkoterminowe i długoterminowe omawianej przedsiębiorczości. Cele pracy były weryfikowane w oparciu o literaturę oraz badania własne zrealizowane przy użyciu kwestionariusza wywiadu, paneli ekspertów oraz wywiadów pogłębionych. Praca zakończona jest podsumowaniem oraz rekomendacjami wskazującymi na determinanty decydujące o przedsiębiorczości destruktywnej powodującej negatywne skutki społeczno-gospodarcze oraz na zrealizowanie celów pracy.

 

Spis treści

Wprowadzenie 9

Rozdział 1

Rozważania teoretyczne dotyczące pojęć przedsiębiorczości,

przedsiębiorcy i przedsiębiorczości destruktywnej 13

1.1. Pojęcia przedsiębiorczości i przedsiębiorcy w teorii ekonomii 13

1.2. Przedsiębiorca a wzrost/rozwój przedsiębiorstwa 22

1.3. Przedsiębiorczość a wzrost i rozwój gospodarczy 24

1.4. Profit-seeking v. rent-seeking 29

1.5. Przedsiębiorczość destruktywna 32

1.5.1. Istota przedsiębiorczości destruktywnej 32

1.5.2. Definicja przedsiębiorczości destruktywnej 37

1.5.2.1. Zdefiniowanie przedsiębiorczości destruktywnej

według W. Baumola 37

1.5.2.2. Podejście do przedsiębiorczości destruktywnej

według C.J. Coyne’a i P.T. Leesona 42

1.5.2.3. Podejście do przedsiębiorczości destruktywnej

według F. Sauteta 43

1.5.2.4. Podejście do przedsiębiorczości destruktywnej

według M. Henreksona 45

Rozdział 2

Instytucjonalne uwarunkowania przedsiębiorczości 49

2.1. Instytucje – definicje i różnorodność podejść 49

2.2. Znaczenie ścieżki zależności dla instytucji nieformalnych 56

2.3. Przedsiębiorczość w nowej ekonomii instytucjonalnej 60

2.4. Wpływ instytucjonalnych uwarunkowań na dystrybucję

przedsiębiorczości 63

2.5. Zmiana instytucjonalna a przedsiębiorczość – gospodarki

w procesie transformacji 68

2.5.1. Charakterystyczne zmiany w systemie

społeczno-gospodarczym w okresie transformacji Polski 68

2.5.2. Wpływ transformacji systemowej na instytucje formalne

i nieformalne 70

2.6. Formy przedsiębiorczości destruktywnej typowe dla transformacji 71

2.6.1. Renta transformacyjna 72

2.6.2. Uwłaszczenie nomenklatury 74

2.6.3. Przedsiębiorczość polityczna 77

2.6.4. Przedsiębiorczość instytucjonalna 78

2.6.5. Szara strefa 78

2.6.6. Zachowania dewiacyjne 80

2.6.7. Podsumowanie 81

Rozdział 3

Ekonomiczno-społeczne aspekty przedsiębiorczości

destruktywnej 83

3.1. Produkcja a drapieżne wykorzystywanie okazji 83

3.2. Przedsiębiorczość destruktywna na szczeblu mikro i makro 85

3.3. Przedsiębiorczość destruktywna a korzyści społeczne netto

według K. Foss i N. Fossa, S. Desaia i Z.J. Acsa 89

3.4. Przedsiębiorczość destruktywna a szara strefa 94

3.5. Przykłady przedsiębiorczości destruktywnej 96

3.6. Skutki bezpośrednie i pośrednie, ilościowe, jakościowe,

krótko i długoterminowe 104

3.7. Próby szacowania skutków przedsiębiorczości destruktywnej 111

3.8. Przedsiębiorczość destruktywna a normy społeczne 116

3.9. Podsumowanie 119

Rozdział 4

Skala i formy przedsiębiorczości destruktywnej

w podmiotach gospodarczych w Polsce 125

4.1. Wprowadzenie 125

4.2. Przedmiot badań 126

4.3. Charakterystyka próby 129

4.4. Analiza wyników badania 133

4.4.1. Dostrzeganie przedsiębiorczości destruktywnej

legalnych firm 133

4.4.2. Przykłady przedsiębiorczości destruktywnej w działalności

legalnych firm w opinii ankietowanych 134

4.4.3. Postrzeganie przedsiębiorczości destruktywnej

w poszczególnych sektorach gospodarki 136

4.4.4. Postrzeganie przedsiębiorczości destruktywnej

w poszczególnych obszarach działań gospodarczych 138

4.5. Skale postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej 139

4.5.1. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z dokumentacją działań 139

4.5.2. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z zatrudnieniem 144

4.5.3. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z relacjami pomiędzy firmami 148

4.5.4. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z finansami 152

4.5.5. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z podatkami 154

4.5.6. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z tworzeniem wizerunku firmy 158

4.5.7. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z nadużyciami w przedsiębiorstwach 162

4.5.8. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z jakością ofert 166

4.5.9. Skala postrzegania przedsiębiorczości destruktywnej

związanej z występowaniem nienależnych korzyści 169

4.6. Ocena zjawisk i działań z zakresu przedsiębiorczości

destruktywnej 172

4.7. Charakterystyka uwarunkowań występowania przedsiębiorczości

destruktywnej w podmiotach gospodarczych w Polsce

na podstawie danych ankietowych 177

4.8. Ocena istniejących regulacji dotyczących działalności gospodarczej

w Polsce 180

4.9. Podstawowy profil działalności w odniesieniu do lokalizacji 184

4.10. Wywiady pogłębione – analiza wyników 186

4.11. Podsumowanie 189

Podsumowanie 193

Rekomendacje 197

Rekomendacje dotyczące działalności wspierającej przedsiębiorczość

(system edukacji formalnej, jakości usług rozwoju biznesu –

doradztwo biznesowe, coaching i mentoring) 200

Rekomendacje dotyczące poprawy jakości usług rozwoju biznesu

(doradztwo biznesowe, coaching i mentoring) 204

Rekomendacje dotyczące poprawy otoczenia regulacyjnego biznesu –

regulacje prawne – analiza zmian w prawie gospodarczym

(przewidywalność prawa) 206

Bibliografia 217

Spis rysunków i tabel 227

Załącznik 1

Klasyfikacja instytucji 231

Załącznik 2

Wywiady pogłębione 233

Załącznik 3

Skala zjawisk przedsiębiorczości destruktywnej 237