Opis
Problemy przekładu na język zdominowany
Autor: Hanna Makurat-Snuzik
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Sądzę, że Hanna Makurat-Snuzik znalazła właściwe narzędzia dla przedstawienia interesującego ją fenomenu, jakim są tłumaczenia literatury pięknej na regionalny język kaszubski. Spojrzenie bowiem na problemy tłumaczeń na kaszubszczyznę dzieł literackich poprzez pryzmat teorii asymetrii językowej i koncepcji języków oraz kultur zdominowanych, jakie zaproponowała autorka, pozwala jej ukazać ich miejsce i wartość we współczesnym świecie, uwzględniając równocześnie polityczno-prawną sytuację tzw. języków mniejszych, do jakich należy etnolekt kaszubski, oraz podkreślić rolę, jaką on właśnie ma w nim do odegrania. Hanna Makurat-Snuzik przywołała również postkolonialny nurt badań nad przekładem, co pozwoliło jej zinterpretować kulturę źródłową i docelową w kategoriach „kolonizatora” i „skolonizowanego”.
Z recenzji prof. dr hab. Ewy Sławkowej
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. Przekłady na języki zdominowane . . . . . . . . . . . . 13
1.1. Zagadnienie asymetrii językowej rozumianej jako nierówna
pozycja języków . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2. Rola przekładów na języki słabe w zglobalizowanym świecie . . . 23
1.2.1. Opór kultur zdominowanych wobec globalizacji . . . . . 23
1.2.2. Tłumaczenia na etnolekty zdominowane wobec przekładów
na języki mocne w dobie globalizacji . . . . . . . . 27
1.3. Funkcje przekładów na języki słabe . . . . . . . . . . 30
2. Obcość w przekładzie rozpatrywana w kontekście nierównej pozycji
języka wyjściowego i docelowego. Teoria badawcza i metodologia badań . . 35
2.1. Tłumaczenie jako przekraczanie kultur . . . . . . . . . 35
2.2. Obcość w przekładzie odniesiona do kultur dominujących
i zdominowanych . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.3. Metodologia badań . . . . . . . . . . . . . . . 44
3. Przekłady na kaszubszczynę rozpatrywane w kontekście asymetrii
językowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
3.1. Język kaszubski jako język zdominowany . . . . . . . . . 49
3.2. Przegląd tłumaczeń dzieł literatur słowiańskich na język kaszubski . 54
3.2.1. Wypisy kaszubskich przekładów oraz badania dotyczące
translacji na kaszubszczyznę
i z języka kaszubskiego . . . . 54
3.2.2. Przekłady z języka polskiego . . . . . . . . . . . 55
3.2.3. Przekłady z innych języków słowiańskich . . . . . . . 65
3.3. Przekłady dzieł literatur narodowych na kaszubszczyznę
w kontekście nierównej pozycji języków wyjściowych i języka
docelowego . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4. Przekład na kaszubszczyznę
związków frazeologicznych . . . . . . 75
4.1. Frazeologizmy w kontekście badań nad przekładem . . . . . . 75
4.2. Frazeologizmy w przekładach dzieł literatur słowiańskich
na kaszubszczyznę. . 79
4.2.1. Frazeologizmy przełożone syntagmatycznie . . . . . . 82
4.2.2. Nowe okazjonalne struktury, stworzone na użytek
tekstów docelowych . . . . . . . . . . . . . 91
4.2.3. Struktury mające odmienne znaczenie niż jednostki
frazeologiczne użyte w pierwowzorach . . . . . . . . 95
4.2.4. Frazeologizmy, które zostały pominięte przez autorów
translacji w tekstach docelowych . . . . . . . . . 98
4.2.5. Frazeologizmy, dla których autorzy tłumaczeń starali się
znaleźć opisowe wykładnie . . . . . . . . . . . 100
4.2.6. Frazeologizmy, dla których tłumacze znaleźli ekwiwalentne
struktury w języku docelowym . . . . . . . . . . 103
4.2.7. Związki frazeologiczne wprowadzone do tekstów
docelowych, które w tekstach źródłowych nie miały
odpowiedników będących frazeologizmami . . . . . . 107
4.3. Słabość zdominowanego systemu kaszubszczyzny
przejawiająca się w przekładzie struktur frazeologicznych . 113
5. Realia kulturowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
5.1. Tłumacz jako pośrednik między kulturą wyjściową i docelową . . 119
5.2. Przetransponowanie do tekstów docelowych nazw realiów
kulturowych . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
5.3. Problemy z przekładem na kaszubszczyznę
rosyjskich i polskich
realiów kulturowych . . . . . . . . . . . . . . 125
5.4. Eliminacja elementów „trzeciej kultury” w przekładach na język
kaszubski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
5.5. Kaszubszczyzna jako system niegotowy na przyjęcie elementów
obcych kultur . . . . . . . . . . . . . . . . 148
6. Przekład na kaszubszczyznę
nazw własnych . . . . . . . . . 153
6.1. Problemy związane z przekładem onimów . . . . . . . . 153
6.2. Przekład na kaszubszczyznę
intencjonalnych imion własnych . . . 159
6.3. Techniki translatorskie stosowane przez kaszubskich tłumaczy
w odniesieniu do nieintencjonalnych imion własnych . . . . . 166
6.4. Napięcia między swojskością a obcością odzwierciedlone
w przekładach nazw własnych na kaszubszczyznę.. 176
7. Ekspansja i redukcja w przekładach dzieł literatur słowiańskich
na język kaszubski . . . . . . . . . . . . . . . . 181
7.1. Ekspansja i redukcja jako strategie translatorskie . . . . . . 181
7.2. Problem nieposzanowania tożsamości Innego w przekładzie
przejawiający się w ekspansji i redukcji . . . . . . . . . 183
7.2.1. Wprowadzenie treści nieobecnych w pierwowzorze
z powodów ideowych . . . . . . . . . . . . 184
7.2.2. Rozszerzanie tekstów docelowych umotywowane
względami artystycznymi . . . . . . . . . . . 188
7.2.3. Technika redukcji stosowana w przekładach na regionalny
język kaszubski . . . . . . . . . . . . . . 192
7.3. Ekspansja i redukcja jako strategie wyrażające nierówności między
językiem regionalnym a językami narodowymi . . . . . . . 198
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Wykaz dzieł literatur słowiańskich tłumaczonych na język kaszubski . . . 209
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Summary. Problems of translation into a dominated language. Alienation
in translation considered in the context of the uneven position
of the source and target language. On the example of translation
of works of Slavic literature into Kashubian language. . . . . . . 231
Skrodzenié. Problemë dolmaczënkù na zdominowóny jãzëk.
Cëzosc w tołmaczenim rozezdrzéwónô w kònteksce nierówny pòzycji
zdrzódłowégò i docélowégò jãzëka. Na przëkładze translacji dokazów
słowiańsczich lëteraturów na kaszëbsczi jãzëk . . . . . . . . 235
Opinie
Na razie nie ma opinii o produkcie.