Pomiar jakości życia w świetle wskaźników zrównoważonego rozwoju

Opis

Pomiar jakości życia w świetle wskaźników zrównoważonego rozwoju na przykładzie wybranych powiatów województwa pomorskiego

autor:  Agnieszka Kałaska, Piotr Przybyłowski

Wydawnictwo Uniwersytet Morski w Gdyni

Monografia autorstwa Agnieszki Kałaski i Piotra Przybyłowskiego jest opracowaniem dotyczącym problematyki pomiaru jakości życia w świetle zrównoważonego rozwoju.

Celem pracy było zbadanie zmian obiektywnej jakości życia mieszkańców wybranych powiatów województwa pomorskiego w aspekcie ładu społecznego, gos­po­dar­czego i środowiskowego za pomocą wskaźników zrównoważonego rozwoju. Autorzy badań przyjęli hipotezę, że istnieje możliwość zastosowania konwencji kwalitologicznej do oceny zmian rozwojowych jednostek samorządu terytorialnego potraktowanych jako obiekty. Założono również, że przydatnym narzędziem do porównania zmian obiektywnej jakości życia w wybranych powiatach, w aspekcie ładu społecznego, gospodarczego i środowiskowego, poza wskaźnikami zrównowa­żonego rozwoju, może być wartość użyteczności cząstkowej i całkowitej.

Niniejsza monografia składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono aktualną wiedzę teoretyczną, dotyczącą jakości życia oraz zrówno­ważonego rozwoju. Dokonana została klasyfikacja pojęcia jakości życia oraz przedstawiono jej interdyscyplinarny charakter. Opisano tu pojęcie zrównowa­żonego rozwoju w ujęciu teoretycznym, prezentując ponadto aspekt historyczny tego pojęcia, jego interdyscyplinarność i wielowątkowość. W tej części monografii pokazana jest również ewolucja koncepcji zrównoważonego rozwoju, a także jego znaczenie w najważniejszych dokumentach strategicznych.

W rozdziale drugim zaprezentowano badane powiaty w ujęciu demogra­ficznym, społecznym, gospodarczym i środowiskowym. Wykorzystano w nim metodę opisową i statystyczną. Znaczna część tego rozdziału została poświęcona strategiom rozwojowym badanych powiatów. Przedstawiono główne cele strategii oraz misje powiatów, zawarte w strategiach zrównoważonego rozwoju.

Rozdział trzeci monografii dotyczy metodyki badań. Warunkiem skuteczności wprowadzania koncepcji zrównoważonego rozwoju (z uwzględnieniem jego trwa­łości) jest opracowanie i wdrożenie odpowiednich narzędzi pomiaru tego rozwoju. W rozdziale tym przedstawiono konkretne wskaźniki ujęte w trzech ładach i podzie­lono je na dziedziny.

Wskaźniki poszczególnych ładów poddane zostały analizie w rozdziale czwartym, gdzie wyłonił się wstępny obraz zrównoważenia rozwojowego badanych powiatów.

Dokładniejszą i głębszą analizę wskaźników zrównoważonego rozwoju zawarto w rozdziale piątym. W badaniu wykorzystano metodę użyteczności cząstko­wej i całkowitej, która okazała się być bardzo przydatną analityczną metodą oceny zrównoważonego rozwoju, pozwalającą w bardzo czytelny sposób zaobserwować zmiany rozwojowe w badanych powiatach. Dalsza analiza dotyczyła statystycznego opracowania wyników użyteczności całkowitej dla badanych powiatów w hory­zoncie czasowym 2007–2015.

W podsumowaniu wskazano na praktyczne możliwości wykorzystania wyników w pracy samorządowej i badaniach nad rozwojem powiatów. Zasygnalizo­wano też kierunki, w jakich powinny zmierzać działania władz samorządowych, aby uzyskiwać poprawę jakości życia mieszkańców w świetle zrównoważonego rozwoju.

SPIS TREŚCI

WSTĘP .. 7

Rozdział 1

CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH POJĘĆ BADAWCZYCH …11

1.1. Jakość życia i jej główne klasyfikacje … 11

1.2. Zrównoważony rozwój jako obraz obiektywnej jakości życia … 21

1.2.1. Ewolucja pojęcia zrównoważonego rozwoju .. 25

1.2.2. Zrównoważony rozwój w Polsce …. 32

1.2.3. Strategie zrównoważonego rozwoju… 35

Rozdział 2

CHARAKTERYSTYKA DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH BADANYCH

POWIATÓW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO …. 39

2.1. Powiat chojnicki….. 41

2.2. Powiat człuchowski … 44

2.3. Powiat kartuski … 46

2.4. Powiat kościerski …. 49

2.5. Powiat starogardzki … 52

2.6. Powiat wejherowski …. 54

Rozdział 3

METODYKA BADAŃ … 59

3.1. Pojęcie wskaźnika zrównoważonego rozwoju … 59

3.2. Dobór wskaźników i ich grupowanie … 60

3.3. Struktura wskaźników zrównoważonego rozwoju według ładów … 61

3.3.1. Ład społeczny .. 63

3.3.2. Ład gospodarczy ….. 65

3.3.3. Ład środowiskowy …… 67

3.4. Pojęcie wskaźnika użyteczności całkowitej i cząstkowej …. 70

Rozdział 4

POMIAR JAKOŚCI ŻYCIA ZA POMOCĄ WYBRANYCH WSKAŹNIKÓW

ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ….. 72

4.1. Analiza wskaźników ładu społecznego dla badanych powiatów

w latach 2007–2015 …. 73

4.1.1. Demografia … 73

4.1.2. Edukacja …. 76

4 A. Kałaska, P. Przybyłowski, Pomiar jakości życia w świetle wskaźników…

4.1.3. Zdrowie…. 79

4.1.4. Mieszkalnictwo …. 81

4.1.5. Kultura, sport, rekreacja (styl życia) … 82

4.1.6. Aktywność na rynku pracy …. 84

4.1.7. Bezpieczeństwo …. 85

4.1.8. Partycypacja społeczna …… 86

4.2. Analiza wskaźników ładu gospodarczego dla badanych powiatów

w latach 2007–2015 …… 88

4.2.1. Finanse powiatu ….. 88

4.2.2. Przedsiębiorczość … 91

4.2.3. Struktura podmiotów gospodarczych .. 92

4.2.4. Poziom i struktura zatrudnienia ….. 93

4.2.5. Budownictwo mieszkaniowe …. 95

4.2.6. Turystyka ….. 96

4.2.7. Rolnictwo….. 98

4.2.8. Infrastruktura techniczna …… 99

4.2.9. Dostępność produktów i usług …… 100

4.3. Analiza wskaźników ładu środowiskowego dla badanych powiatów

w latach 2007–2015 …. 103

4.3.1. Ekologizacja planowania przestrzennego …. 103

4.3.2. Ochrona przyrody i krajobrazu … 104

4.3.3. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów … 105

4.3.4. Ochrona gleb i odpady …. 106

4.3.5. Ochrona zasobów kopalin … 107

4.3.6. Ochrona wód ….. 108

4.3.7. Ochrona powietrza atmosferycznego (jakość, emisje, ochrona

klimatu)……… 113

Rozdział 5

ANALIZA WSKAŹNIKÓW UŻYTECZNOŚCI CAŁKOWITEJ I CZĄSTKOWEJ

JAKO MIARY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU I JAKOŚCI ŻYCIA

W WYBRANYCH POWIATACH …. 120

5.1. Użyteczność cząstkowa i całkowita dla ładu społecznego w wybranych

powiatach ….. 120

5.2. Statystyczna analiza wyników użyteczności całkowitej dla ładu

społecznego w wybranych powiatach ….. 143

5.3. Użyteczność cząstkowa i całkowita dla ładu gospodarczego

w wybranych powiatach …. 146

5.4. Statystyczna analiza wyników użyteczności całkowitej dla ładu

gospodarczego w wybranych powiatach …. 171

5.5. Użyteczność cząstkowa i całkowita dla ładu środowiskowego

w wybranych powiatach …. 173

5.6. Statystyczna analiza wyników użyteczności całkowitej dla ładu

środowiskowego w wybranych powiatach ….. 200

5.7. Relacja wartości użyteczności całkowitej do wartości wzorcowej

dla poszczególnych ładów w wybranych powiatach . 202

PODSUMOWANIE I WNIOSKI … 219

SPIS TABEL…. 222

SPIS WYKRESÓW…… 226

BIBLIOGRAFIA ….. 229

STRESZCZENIE….. 242

ABSTRACT ….. 244