Podatkowe uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w Polsce

Opis

Podatkowe uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości w Polsce

Wyrzykowski Wojciech

Seria: Monografie nr 137

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej

Przedsiębiorczość jest podstawowym czynnikiem wzrostu aktywności gospodarczej w każdym kraju, źródłem dobrobytu jego obywateli, ale również elementem i narzędziem gry konkurencyjnej. Pojęcie „przedsiębiorczość” nie jest prawnie definiowane oraz nie jest przedmiotem działań harmonizujących w Unii Europejskiej. Aby przedsiębiorczość mogła być realizowana, nie wystarczą wyłącznie inicjatywy samych przedsiębiorców. Niezbędne są również rozwiązania systemowe sprzyjające jej rozwojowi, w głównej mierze obejmujące szeroko rozumiany system prawa gospodarczego. Jako główne bariery rozwoju przedsiębiorczości najczęściej wymienia się system podatkowy oraz inne bariery regulacyjne i instytucjonalne, jakie napotykają przedsiębiorcy. Potrzeby fiskalne państwa muszą być realizowane przy zachowaniu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i równoczesnej aprobaty społecznej dla obowiązującego systemu podatków i opłat. Musi być zatem pomiędzy tymi kategoriami permanentnie osiągany kompromis. Rozpoczęte po 1989 r. w Polsce demokratyczne reformy obejmowały nie tylko ustrój polityczny, ale w równie reformatorskim zakresie także gospodarkę, w tym i podatki. Niestety, nie doprowadziły one do stworzenia systemu podatkowego posiadającego spójną i przejrzystą strukturą oraz przyjaznego przedsiębiorcom, chociaż procesy transformacji systemowej w Polsce stwarzały wyjątkową sytuację do przeprowadzenia również reformy podatkowej. O tym, że podatki są powszechnie postrzegane jako najpoważniejsza bariera rozwoju przedsiębiorczości, decydują zarówno aspekty psychologiczne, będące skutkiem istoty powszechnego i przymusowego charakteru podatków, ale również wyrobione przekonanie, że podatki w Polsce pobierane są chciwie, w sposób nadmiernie fiskalny, bez określonej strategii. Zależność między rozwojem przedsiębiorczości, wzrostem gospodarczym a obowiązującym systemem podatkowym jest bardzo istotna. System podatkowy bezpośrednio wpływa na wielkość bezrobocia, szarą strefę gospodarczą, procesy inwestycyjne, rozmiary konsumpcji. Źle skonstruowany ogranicza postęp techniczny, wpływa na niewłaściwe wykorzystanie zasobów oraz podnoszenie kwalifikacji społeczeństwa. Na zmianę polskiego systemu podatkowego, wymuszoną potrzebą wymogów transformacji, nałożyła się konieczność włączenia się do procesów harmonizacji podatków w ramach Unii Europejskiej. Stworzyło to dodatkowe wymagania wobec samego systemu, ale również istotne korzyści wynikające z przejęcia doświadczeń krajów członkowskich w zakresie obszarów harmonizowanych, w tym również w zakresie podatków. Konstrukcja systemu podatkowego jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na zmiany w gospodarce. Złe rozwiązania w tym zakresie w sposób zasadniczy i natychmiastowy wpływają na takie wskaźniki, jak wartość wzrostu gospodarczego, wzrost wskaźników bezrobocia i aktywności zawodowej społeczeństwa, szarą strefę gospodarczą, ograniczanie innowacyjność i postępu, a w konsekwencji na spadek dobrobytu społeczeństwa. Proces zmian polskiego systemu opodatkowania przedsiębiorców stale nie jest zakończony. W najbliższym okresie stać będą przed nim kolejne nowe wyzwania, których uniknąć się nie da, jeśli chcemy dokończyć strukturalną reformę podatków.

SPIS TREŚCI           

WSTĘP

Rozdział 1 SYSTEM PODATKOWY W ASPEKCIE ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI – UJĘCIE TEORETYCZNE 

1.1. Przedsiębiorczość i uwarunkowania jej rozwoju

1.1.1. Przedsiębiorczość i przedsiębiorca

1.1.2. Wolność gospodarcza i elementy ją konstruujące

1.1.3. Prawne rozwiązania w Unii Europejskiej na rzecz ochrony i rozwoju  przedsiębiorczości

1.2. Teoretyczne zasady poboru podatków

1.2.1. Koncepcje podatków w teorii ekonomii

1.2.2. Koncepcje poboru podatków dochodowych od przedsiębiorców

1.3. Funkcje podatków, fiskalizm i racjonalizm podatkowy

1.3.1. Funkcje podatków i ich wpływ na rozwój przedsiębiorczości

1.3.2. Podatki, jako narzędzie antycyklicznej polityki fiskalnej

1.3.3. Istota fiskalizmu – racjonalny system podatkowy i racjonalna polityka podatkowa

1.3.5. Problem zmienności, jakości i niejasności prawa podatkowego

1.4. Podsumowanie

Rozdział 2 EWOLUCJA POLSKIEGO SYSTEMU PODATKOWEGO W OKRESIE TRANSFORMACJI SYSTEMOWEJ Z UWZGLĘDNIENIEM JEGO HARMONIZACJI Z PRAWODAWSTWEM UNII EUROPEJSKIEJ 

2.1. Polski system podatkowy w okresie sprzed 1989 r.

2.2. Reformy okresu transformacji, osiągnięte rozwiązania

2.2.1. Zadania okresu transformacji

2.2.2. Zmiany w podatkach dochodowych

2.2.3. Zmiany konstrukcji podatków pośrednich

2.2.4. Zmiany dokonane w przepisach proceduralnych

2.3. Harmonizacja podatków w Unii Europejskiej

2.3.1. Istota procesów harmonizujących

2.3.2. Ograniczone działania w zakresie podatków bezpośrednich

2.4. Podstawowe kierunki zmian dokonywanych w podatkach dochodowych obciążających przedsiębiorstwa w krajach Unii Europejskiej

2.5. Międzynarodowa konkurencja podatkowa

2.6. Systemy podatkowe w obliczu kryzysu

2.7. Podsumowanie

2.8. Zalecenia

Rozdział 3 OCENA POZIOMU PODATKOWYCH UWARUNKOWAŃ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI  W POLSCE – W LATACH 2000–2011

3.1 Weryfikacja realnego poziomu wolności gospodarczej

3.2. Zmiany jakościowe i ilościowe w polskim sektorze przedsiębiorstw

3.2. Ocena poziomu fiskalizmu oraz uciążliwości podatkowej

3.4. Poziom bezpieczeństwa podatkowego przedsiębiorców

3.5. Polski system podatkowy w ocenie przedsiębiorców

3.6. Podsumowanie

3.7. Zalecenia

Rozdział 4 ROLA PODATKÓW JAKO CZYNNIKÓW DETERMINUJĄCYCH WZROST  GOSPODARCZY I ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

4.1. Wpływ opodatkowania na wzrost PKB

4.2. Wpływ wysokości opodatkowania na wartość wpływów budżetowych

4.3. Szara strefa gospodarcza i jej implikacje podatkowe

4.3.1. Istota i czynniki determinujące rozwój szarej strefy gospodarczej

4.3.2. Metody badania rozmiarów oraz szacunki szarej strefy gospodarczej w Polsce

4.3.3. Podatkowe implikacje szarej strefy gospodarczej

4.4. Wpływ opodatkowania przedsiębiorców na rynek pracy

4.4.1. Opodatkowanie przedsiębiorców a zmiany poziomu zatrudnienia i bezrobocia  w Polsce

4.4.2. Wpływ pozapłacowych obciążeń kosztów pracy na rozwój przedsiębiorczości

4.4.3. Istota „klina podatkowego” i jego wpływ na efektywność rynkową  przedsiębiorców

4.4.4. Wpływ składek na ubezpieczenia społeczne na wielkość kosztów pracy

4.5. Wpływ opodatkowania na procesy inwestycyjne i metody gospodarowania składnikami majątkowymi przedsiębiorców

4.5.1. Opodatkowanie a rozwój inwestycji

4.5.2. Ocena poziomu nakładów inwestycyjnych przedsiębiorców w Polsce

4.5.3. Wpływ konstrukcji podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym na wielkość nakładów inwestycyjnych wśród przedsiębiorców

4.5.4. Wpływ ulg inwestycyjnych na poziom inwestycji przedsiębiorców

4.5.5. Wpływ zasad amortyzacji środków trwałych na decyzje  inwestycyjne przedsiębiorców

4.6. Wpływ podatków na rozmiary konsumpcji

4.7. Opodatkowanie a edukacja i podnoszenie kwalifikacji

4.8. Opodatkowanie a ograniczenie postępu technicznego i efektywności zasobów

4.9. Podsumowanie

4.10. Zalecenia

Rozdział 5 ISTOTA, ZAŁOŻENIA ORAZ MOŻLIWOŚCI OPTYMALIZACJI PODATKOWEJ  PRZEDSIĘBIORCÓW 

5.1. Strategia podatkowa – element strategii przedsiębiorstwa

5.2. Elementy konstruujące strategię podatkową przedsiębiorstwa

5.3. Istota optymalizacji podatkowej

5.4. Opór podatkowy a optymalizacja opodatkowania

5.5. Metody pomiaru obciążeń podatkowych i ich optymalizacji w działalności  przedsiębiorstwa

5.6. Wybrane obszary optymalizacji podatkowej w przedsiębiorstwie

5.6.1. Optymalizacja wyboru formy prawnej działalności oraz formy jej opodatkowania

5.6.2. Optymalizacja obciążeń podatkowych poprzez wybór miejsca prowadzenia  działalności

5.6.3. Optymalizacja poprzez wykorzystanie podatkowych grup kapitałowych

5.6.4. Optymalizacja poprzez wybór najkorzystniejszej metody nabycia lub eksploatacji składników majątku trwałego

5.6.5. Optymalizacja podatkowa poprzez wybór metody i stawek amortyzacji  składników majątkowych

5.6.6. Optymalizacja poprzez wybór formy umowy regulującej współpracę ze  zleceniobiorcami

5.6.7. Optymalizacja podatkowa poprzez wybór zasad rozliczeń dokonywanych  z organami podatkowymi

5.6.8. Optymalizacja poprzez wybór zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów  i usług

5.6.9. Optymalizacja poprzez politykę cen kontrolowanych – wiążące porozumienia  cenowe

5.7. Podsumowanie

5.8. Zalecenia

ZAKOŃCZENIE  

BIBLIOGRAFIA  

Streszczenie w języku polskim

Streszczenie w języku angielskim (summary)