Zasady relacji między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim

Opis

Zasady relacji między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim w zakresie ochrony kościelnych dóbr kultury

autor: Andrzej Moś

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Na okładce książki znajduje się obraz Giovanniego Paolo Panniniego zatytułowany Wejście do Panteonu w Rzymie. To osiemnastowieczne dzieło włoskiego artysty doskonale oddaje zagadnienia poruszane w książce, sytuację, kiedy w ramach jednej przestrzeni to, co sakralne, miesza się z tym, co świeckie. I jak różne mogą być motywacje osób odwiedzających Panteon, tak różne mogą być wartości występujące w ramach jednej przestrzeni. Wystarczy nadmienić, że Panteon jest jednym z najlepiej zachowanych antycznych budynków starożytnego Rzymu, o unikatowej architekturze, miejscem spoczynku Rafaela, pierwszych królów zjednoczonych Włoch, a jednocześnie jest kościołem katolickim pw. Najświętszej Maryi Panny od Męczenników. Panteon zawiera więc wartości artystyczne, historyczne, naukowe, patriotyczne i religijne, a wartości te się nie wykluczają. W książce, przenosząc zagadnienie współistnienia wartości sakralnej i zabytkowej na grunt Polski, staram się wykazać, że umiejętne i odpowiedzialne zarządzanie zabytkami podnosi ich wartość oraz służy ochronie, a doświadczenie piękna i sacrum się nie wykluczają.

Od Autora

Praca ma ważne i aktualne znaczenie w opisie, analizie i wyjaśnieniu kształtowania się relacji między Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim oraz wyodrębnienia się osobnej gałęzi prawa. (…) Podjęty temat, chociaż wydaje się w tytule klarowny, ostatecznie nie jest łatwy w opracowaniu.

Z recenzji ks. prof. Tomasza Barankiewicza

Za najistotniejsze ustalenie szczegółowe uważam postulat wprowadzenia do polskiego obrotu prawnego kategorii wartości religijnej dobra kultury. Za interesujące socjologicznoprawnie uważam naszkicowany przez Autora czteroetapowy quasi-model współdziałania organów władzy państwowej i kościelnej.

Z recenzji prof. Maurycego Zajęckiego

Spis Treści:

Wykaz skrótów .. 11

Wstęp . . 15

ROZDZIAŁ 1

Kościelne dobra kultury w porządku państwowym i kościelnym . . 31

Wprowadzenie . . . 31

1.1. Kościelne dobra kultury w porządku państwowym . .. 31

1.1.1. Kościelne dobra kultury

w prawie międzynarodowym i europejskim . .. 33

1.1.2. Kościelne dobra kultury w prawie krajowym . . 54

1.2. Kościelne dobra kultury w porządku kościelnym . . 64

1.2.1. Kościelne dobra kultury w prawie powszechnym . 65

1.2.2. Kościelne dobra kultury w prawie partykularnym . . 77

1.3. Kościelne dobra kultury w Konkordacie z 1993 r. . 84

1.4. Wartość religijna dóbr kultury . . 90

Podsumowanie . 98

ROZDZIAŁ 2

Zasady relacji pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Kościołem katolickim

w porządku państwowym i kościelnym . . 101

Wprowadzenie . . 101

2.1. Zasada wolności religijnej . . . 102

2.1.1. Zasada wolności religijnej w porządku państwowym . . 104

2.1.2. Zasada wolności religijnej w porządku kościelnym . . 113

2.1.3. Prawo do kultu publicznego . . . 120

2.2. Zasada autonomii i niezależności .. . 128

2.2.1. Zasada autonomii i niezależności w porządku państwowym . 130

2.2.2. Zasada autonomii i niezależności w porządku kościelnym .139

2.2.3. Stosunek prawa państwowego do prawa kościelnego .145

2.2.3.1. Funkcjonowanie prawa kanonicznego

w polskim porządku prawnym . 146

2.2.3.2. Kanonizacja prawa państwowego .. 153

2.3. Zasada współdziałania . . 159

2.3.1. Zasada współdziałania w porządku państwowym . . 159

2.3.2. Zasada współdziałania w porządku kościelnym . . . 164

2.3.3. Dobro człowieka i dobro wspólne

w porządku państwowym i kościelnym . . 168

2.3.4. Bilateralność .. 173

2.3.5. Instytucjonalny wymiar zasady współdziałania . .. 178

Podsumowanie . .. 186

ROZDZIAŁ 3

Realizacja zasad relacji między Rzecząpospolitą Polską

a Kościołem katolickim w zakresie ochrony kościelnych dóbr kultury . . 189

Wprowadzenie . . . 189

3.1. Problemy definicyjne a skuteczna ochrona kościelnych dóbr kultury . . 190

3.1.1. Zasadność wyróżnienia wartości religijnej

w definicji dobra kultury . . 191

3.1.2. Konieczność ujednolicenia pojęć

z zakresu kościelnych dóbr kultury . . 196

3.2. Realizacja zasady autonomii i niezależności

a ochrona kościelnych dóbr kultury . .. 203

3.2.1. Uprawnienia organów państwa

w zakresie organizacji ochrony kościelnych dóbr kultury . 204

3.2.2. Kanonizacja prawa państwowego

w zakresie ochrony kościelnych dóbr kultury .. 211

3.2.3. Sprawowanie kultu publicznego

a ochrona kościelnych dóbr kultury . .. 216

3.3. Realizacja zasady współdziałania

w zakresie kościelnych dóbr kultury . . . 221

3.3.1. Kościelne dobra kultury jako dobro wspólne . . 223

3.3.2. Finansowanie ochrony kościelnych dóbr kultury .. 230

3.3.3. Konsensualne i instytucjonalne formy

ochrony kościelnych dóbr kultury . . . . 240

Podsumowanie . . . 247

Wnioski . . . 249

Źródła prawa . . 256

Prawo międzynarodowe . . . 256

Prawo europejskie . .. . 257

Prawo polskie . . 257

Prawo kościelne i inne dokumenty kościelne . . . 259

Inne dokumenty świeckie . . . 262

Orzecznictwo . . 264

Literatura . . . 265

Summary

The Underlying Principles of Relations

between the Republic of Poland and the Roman Catholic Church

with Regard to Protection of Cultural Property . .. 280

Riassunto

I principi della relazione tra la Repubblica di Polonia e la Chiesa cattolica

in materia della tutela dei beni culturali ecclesiastici . 283