WSPOMNIENIA POLSKIEGO OKRĘTOWCA Z LAT 1922–1945

Opis

WSPOMNIENIA POLSKIEGO OKRĘTOWCA Z LAT 1922–1945

autor: Aleksander Potyrała

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej

Aleksander Potyrała (1902–1964) – profesor  Politechniki Gdańskiej, konstruktor, wybitnie zasłużony dla polskiego przemysłu okrętowego, patron gdańskiej ulicy.

W 60. rocznicę śmierci prof. Aleksandra Potyrały publikujemy jego wspomnienia. Składają się one z czterech części. Pierwsza obejmuje okres studiów na Wydziale Budowy Maszyn, Budowy Okrętów i Elektrotechniki w Technische Hochschule Danzig w latach 1922–1926, gdzie opisuje m.in. tryb kształcenia, kadrę uczelnianą, sytuację polskich studentów i Koło Studentów Polaków Techniki Okrętowej „Korab”, którego był współzałożycielem. W dalszej kolejności autor przedstawia pierwsze doświadczenia zawodowe w Danziger Werft i perspektywy zatrudnienia dla polskich inżynierów okrętowców w odrodzonej II Rzeczpospolitej.  W drugiej części poznajemy okoliczności podjęcia pracy w Stoczni Modlińskiej, gdzie A. Potyrała kierował biurem projektowym, które m.in. opracowało plany pościgowca granicznej straży morskiej ORP „Batory” i trałowca ORP „Jaskółka”. Część trzecia obejmuje wspomnienia warszawskie: pracę w Szefostwie Służby Technicznej Kierownictwa Marynarki Wojennej, organizację Działu Technicznego Polskiego Rejestru Żeglugi Śródlądowej, pracę nad projektami kontrtorpedowców OORP „Grom” i „Błyskawica”, okrętów podwodnych OORP „Sęp” i „Orzeł” oraz stawiacza min „Gryf”. Książkę zamyka relacja z czasów II wojny światowej: trudy życia pod okupacją, organizacja tajnego kursu budownictwa okrętowego Politechniki Warszawskiej, działalność konspiracyjna w akcjach Armii Krajowej, gdzie kierował wywiadem związanym z przemysłem okrętowym.

Tablica upamiętniająca prof. Aleksandra Potyrałę przy audytorium na jego dawnym macierzystym Wydziale Okrętowym (obecnie Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa) dobrze podsumowuje jego aktywne i pracowite życie: Bene de patria meritus – Dobrze Zasłużony Ojczyźnie.

Spis treści

Słowo wstępne …. 7

CZĘŚĆ I. WSPOMNIENIA GDAŃSKIE .. 9

Czasy studenckie …. 11

1. Wstępuję na Wydział Budowy Okrętów Politechniki Wolnego Miasta

Gdańska …. 11

2. Praktyka studencka w Danziger Werft … 16

3. Praktyka studencka w Zagłębiu Dąbrowskim ….. 19

4. Egzamin półdyplomowy … 22

5. Ostatnie semestry moich studiów .. 24

6. Bratnia Pomoc Studentów Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku ..27

7. Koło Studentów Polaków Techniki Okrętowej „Korab” .. 30

8. Zagadnienie – młodzi i starzy ….34

9. Sprawy społeczne i ich pochodne … 36

10. Drobniejsze wspomnienia …. 40

Okres pracy w Danziger Werft …. 43

1. Polskie uprawnienia w Danziger Werft .. 43

2. Szara eminencja Departamentu Morskiego w Ministerstwie

Przemysłu i Handlu ….. 46

3. Danziger Werft a rozbudowa Gdyni .. 51

4. „Hier wird deutsch gesprochen” …… 54

5. Polscy inżynierowie w Danziger Werft ….. 55

6. Stan techniczny w Danziger Werft …… 56

7. Niemiec Niemcowi nierówny …. 58

8. Mój konflikt z Departamentem Morskim …… 59

9. Drobniejsze sprawy ……. 62

CZĘŚĆ II. WSPOMNIENIA MODLIŃSKIE …. 67

Wprowadzenie ….. 69

1. Budowa pościgowca morskiego „Batory” .. 73

2. Budowa holownika „Rewera” na rzekę Dniestr …. 78

3. Pierwsze zlecenia Marynarki Wojennej ….. 81

4. Budowa „Pilota IV” dla Kapitanatu Portu w Gdyni . 87

5. Budowa „Nieuchwytnego” dla Flotylli Pińskiej …… 89

6. Walka podjazdowa Danziger Werft … 100

7. Budowa wyławiaczy min typu „Jaskółka” …. 102

8. Sprawy żeglugi śródlądowej ….. 110

9. Kryzys gospodarczy ….. 116

10. Ludzie z tych, którzy zaciążyli nad losem Polski …. 120

11. Moje życie prywatne …… 122

12. „Szkoła modlińska” ….. 130

CZĘŚĆ III. WSPOMNIENIA WARSZAWSKIE …. 133

Wprowadzenie …. 135

1. Moja pierwsza praca w Kierownictwie Marynarki Wojennej . 151

2. Niezrealizowana budowa ciężkiego monitora dla Flotylli Pińskiej .. 152

3. Budowa szybkobieżnego kutra typu „S” dla Flotylli Pińskiej …. 156

4. Napęd hydroodrzutowy dla Flotylli Pińskiej …. 159

5. Prace badawcze dla Flotylli Pińskiej …… 162

6. Coś niecoś o Flotylli Rzecznej i Pińszczyźnie … 165

7. Budowa niszczycieli „Grom” i „Błyskawica” …. 168

8. Pierwsze dokowanie „Gromów” w Gdyni ….. 181

9. Budowa okrętów podwodnych „Orzeł” i „Sęp” …. 184

10. Budowa stawiacza min „Gryf” ….. 198

11. Sprawy własnego przemysłu okrętowego …. 200

12. Duże czy małe okręty? … 210

13. Sprawa planów rozbudowy floty wojennej ….. 213

14. Sprawa szkolenia techników i inżynierów budownictwa okrętowego … 220

15. Kilka drobnych wspomnień ……. 225

16. Budowa pogłębiarki dla Wodociągów warszawskich …. 229

17. Polski Rejestr Żeglugi Śródlądowej …… 234

18. Moje życie prywatne i prace publikacyjne …. 236

CZĘŚĆ IV. WSPOMNIENIA Z OKRESU II WOJNY ŚWIATOWEJ .. 237

Okres okupacji …….. 239

1. Wrzesień 1939 …….. 239

2. Kłopoty poewakuacyjne ……… 251

3. Refleksje powrześniowe ……. 253

4. Moja pierwsza baza operacyjna – Wodociągi warszawskie …. 255

5. Moja druga baza operacyjna – średnie szkolnictwo techniczne … 259

6. Początki studiów budownictwa okrętowego na poziomie

politechnicznym ….. 268

7. Plan szkolenia okrętowców na okres powojenny …… 271

8. Moja praca w konspiracji …… 272

Moja praca w wywiadzie …… 278

1. W wywiadzie obowiązuje rzetelność pracy …… 278

2. Organizacja pracy wywiadu morskiego Armii Krajowej …. 284

3. Praca w wywiadzie jest nie tylko niebezpieczna, ale również bardzo

ciekawa …… 294

4. Nasze rozeznanie: gruntowne unicestwienie hitlerowskiej masowej

budowy okrętów podwodnych stanowi „być albo nie być”

dla zwycięstwa sprzymierzonych … 295

5. Gruntowne zbombardowanie Hamburga okazało się morskim

Stalingradem dla hitlerowskich Niemiec ….. 299

6. Stocznie okręgu Gdańsk–Gdynia nie zdołały uratować Kriegsmarine …. 302

7. Drobniejsze wspomnienia …… 307

8. Życie rodzinne …… 308

9. Powstanie warszawskie …… 317