System powierzchniowej retencji miejskiej w adaptacji miast do zmian klimatu

Opis

System powierzchniowej retencji miejskiej w adaptacji miast do zmian klimatu – od wizji do wdrożenia

autorzy: Gajewska Magdalena, Rayss Joanna, Szpakowski Wojciech, Wojciechowska Ewa, Wróblewska Dominika

Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej

W ostatnich latach problematyka gospodarowania wodami opadowymi staje się zagadnieniem coraz bardziej wielowymiarowym i wielodyscyplinarnym. W Polsce przeważają systemy kanalizacji rozdzielczej i większość sieci deszczowych odpro­wadza wody opadowe bezpośrednio do odbiornika, bez jakiegokolwiek oczysz­czania, co stwarza poważne zagrożenie dla jakości tych wód. Jest to szczególnie niebezpieczne dla małych cieków płynących przez miasta, w przypadku których gwałtowne zrzuty z systemów kanalizacji deszczowej przekraczają ich możliwości hydrauliczne, a wprowadzany ładunek zanieczyszczeń stanowi poważne zagroże­nie. Do lat 90. ubiegłego wieku uważano, że najlepsze rozwiązanie problemu wód opadowych w miastach powinno polegać na ich sprawnym i szybkim zebraniu oraz odprowadzeniu do odbiorników. Jednak postępująca urbanizacja nieuchronnie wiąże się z zastępowaniem naturalnego pokrycia terenu przez powierzchnie szczelne – nie­przepuszczalne, co prowadzi do wzrostu ilości wód spływających z tych powierzchni. W połączeniu z zachodzącymi zmianami klimatycznymi, które objawiają się m.in. nawalnymi deszczami, prowadzi to coraz częściej do sytuacji, w której odbiornik nie jest w stanie przyjąć spływających wód deszczowych. W konsekwencji dochodzi do zalewania i podtopień – nawet w centralnych dzielnicach miast. Zdarzenia takie określane są mianem powodzi błyskawicznych (z ang. flash flood).

Mimo zagrożeń, jakie niesie ze sobą woda w przestrzeni miejskiej, jest ona inte­gralną jej częścią, mile widzianą przez jej mieszkańców. Z punktu widzenia zdrowia ludzi konieczna jest integracja wody w układzie urbanistycznym. Nowoczesne podej­ście do urbanistycznego planowania tzw. miast wrażliwych na wodę (z ang. water sensitive urban design) zakłada wykorzystanie jak najbardziej naturalnych rozwią­zań technologicznych, tzw. eko-inżynierii. Do takich rozwiązań zaliczamy zielone dachy, systemy bioretencyjne, ogrody deszczowe czy systemy hydrofitowe, które łączą funkcję oczyszczania i retencji oraz zapewniają wiele funkcji ekosystemów, w tym poprawiają bioróżnorodność.

Spis treści

Przedmowa

Wprowadzenie

Miasto a zmiany klimatu – Dominika Wróblewska

Zmiany klimatyczne

Mitygacja i adaptacja do zmian klimatu

Polityka Unii Europejskiej

Polityka krajowa – strategie i działania wdrażające

Planowanie przestrzenne

Planowanie przestrzenne i mitygacja

Planowanie przestrzenne i adaptacja

Podsumowanie

Aspekty prawne zagospodarowywania wód opadowych i roztopowych na obszarach zurbanizowanych – Wojciech Szpakowski

System prawny Unii Europejskiej

Wody opadowe w polskim systemie prawnym

Podział wód w Prawie wodnym

Własność wód i prawa właścicielskie

Korzystanie z wód i usługi wodne

Opłaty związane z zagospodarowywaniem wód opadowych

Opłata za odprowadzanie wód opadowych do wód

Opłata za zmniejszenie naturalnej retencji terenowej

Opłaty za korzystanie z sieci kanalizacji deszczowej

Inne aspekty gospodarowania wodami opadowymina terenach zurbanizowanych

Podsumowanie

System powierzchniowej retencji miejskiej – Magdalena Gajewska, Joanna Rayss, Wojciech Szpakowski, Ewa Wojciechowska, Dominika Wróblewska

Zrównoważone gospodarowanie wodami opadowymi w miastach, elementy błękitno-zielonych systemów – Ewa Wojciechowska, Magdalena Gajewska

Zagrożenia wynikające z urbanizacji

Zmiana podejścia do zagospodarowania wód opadowych

Mała retencja w skali miasta

Mikroretencja w skali dzielnicy i posesji

Podsumowanie

Zielona infrastruktura miasta – od skali planistycznej do ogrodu deszczowego – Joanna Rayss

Wstęp

Zielona infrastruktura miasta jako odporny na zmiany klimatyczne system zieleni miejskiej

Potencjał retencyjny terenów zieleni

Proekologiczne zarządzanie wodą opadową

Proces projektowy i przykłady rozwiązań

Podsumowanie

Etapy wprowadzania, koszty i korzyści zrównoważonego zarządzania wodą w mieście – Magdalena Gajewska

Cztery poziomy działania

Koszty i korzyści

Podsumowanie

Podsumowanie

Bibliografia

Artykuły, raporty, książki

Strony internetowe

Akty prawne

Dokumenty planistyczne