Polskie i rosyjskie paremie kalendarzowe w aspekcie kulturowym

Spis treści
WSTĘP. .  . . . . . . . . . . 9
Rozdział 1. Ustalenia terminologiczne . . . 17
1.1. Spory związane ze statusem przysłów kalendarzowych. . . . . 17
1.2. Ludowość polskich paremii kalendarzowych . .. . 19
1.3. Status paremii kalendarzowych zarejestrowanych przez Władimira Dala
w słowniku Пословицы русского народа. . . . . . . .. 20
1.3.1. Charakter jednostek językowych zarejestrowanych przez Władimira Dala .. 20
1.4. Ludowy charakter paremii kalendarzowych
zarejestrowanych przez Władimira Dala. . . . 21
1.5. Organizacja przysłów w kontekście roku liturgicznego
Kościoła katolickiego i prawosławnego . . . 23
Rozdział 2. Prognostyki pogodowe w paremiach polskich . .. 27
2.1. Meteorologia naukowa w Polsce .  . . . 27
2.2. Meteorologia ludowa. . . . . . . . . 29
2.3. Meteorologia domowa szlachty/ziemiaństwa polskiego. .. . . 30
2.4. Pochodzenie prognostyków pogody i ich sprawdzalność .. 32
2.5. Obraz meteorologii w paremiach polskich. .  35
2.6. Prognostyki pogodowe krótkoterminowe .. . 36
2.7. Prognostyki pogodowe długoterminowe. . . . . 43
2.7.1. Paremie zwiastujące pogodę na okres od kilku dni do miesiąca. .  45
2.7.2. Prognostyki pogody zwiastujące aurę na okres powyżej miesiąca. .. 51
2.8. Prognostyki zwiastujące przyszłe klęski żywiołowe . . . . . 58
2.9. Prognostyki zwiastujące przyszłe zbiory/zdobycze. . 61
2.9.1. Zjawiska warunkujące urodzaj. . . . 62
2.9.1.1. Dobra pogoda sprzyja urodzajowi.  . 62
2.9.1.2. Opady deszczu a urodzaj . . . . . 64
2.9.1.3. Pozostałe czynniki sprzyjające urodzajowi. .  67
2.10. Czynniki wpływające na nieurodzaj. . .  . 69
2.11. Zjawiska astronomiczne. . .  . 72
2.12. Zjawiska zachodzące w przyrodzie. .. 75
2.13. Aneksy. . . . . . . . . . . .. 83
2.13.1. Sygnały zmian pogodowych na podstawie książki
Wojciecha Jastrzębowskiego. . . . 83
2.13.2. Sygnały zmian pogodowych na podstawie książki
Kalendarz półstuletni 1750–1800. . 93
ROZDZIAŁ 3 . CZĘŚĆ PIERWSZA
ŻYCIE SPOŁECZNO -GOSPODARCZE WSI POL SKIEJ. . . 95
3.1. Gospodarka wiejska w paremiach polskich. Główne źródła wiedzy. 96
3.2. Struktura zasiewów i hodowli zwierząt w Polsce.  . . 99
3.3. Obrzędy związane z orką, siewem oraz wypasem bydła . . 102
3.4. Kalendarz gospodarczy. . . . . 106
3.5. Łowiectwo. . . . . . . . . 123
CZĘŚĆ DRUGA
ŻYCIE CODZIENNE MIESZKAŃCÓW WSI I MIA ST POLSKICH . . .  . 129
3.6. Sytuacja materialna wspólnoty wiejskiej.  . 129
3.7. Zagadnienia zdrowotne. . . .. . 132
3.8. Kontraktowanie służby . . . .. . 134
3.9. Handel wiejski . . . . . . . . . . . 137
3.10. Aneks do kalendarza gospodarczego . .  139
ROZDZIAŁ 4. ODZ WIERCIEDLENIE ŻYCIA SPOŁECZNO -OBRZĘDO WEGO
W PAREMIACH POL SKICH . .  141
4.1. Późne lato (wczesna jesień). . . 142
4.1.1. Koniec prac polowych. . . . . .  142
4.2. Późna jesień. . . . . . . . . . . .  . 144
4.2.1. Zaduszki . . . . 144
4.2.2. Adwent . . 145
4.2.3. Okres okołobożonarodzeni. 148
4.3. Zima . . . . . . . . .150
4.3.1. Okres bożonarodzeniowy (od Bożego Narodzenia
do święta Matki Boskiej Gromnicznej). 150
4.3.2. Karnawał. . . . . . 155
4.3.3. Wielki Post . . . . 157
4.4. Wiosna. . . . .  . 159
4.4.1. Okres wielkanocny. .. . 159
4.4.2. Koniec okresu wielkanocnego. . 162
4.4.3. Oktawa Bożego Ciała. . .. 162
4.5. Lato. . . .  . 164
4.5.1. Przesilenie letnie . 164
4.5.2. Prace w polu. . . . . . . 166
4.5.3. Dożynki. . . . .. . 167
ROZDZIAŁ 5. ŚWIĘCI W PRZY SŁOWIACH POLSKICH . . . . 169
5.1. Przejawy pobożności Polaków. . . . . . . . 169
5.2. Odzwierciedlenie kultu świętych w paremiach polskich. . . . . 173
ROZDZIAŁ 6. PROGNO STYKI POGODY W PAREMIACH RO SYJSKICH . .  . 189
6.1. Meteorologia naukowa . . . . 189
6.2. Meteorologia ludowa. . .. . . 190
6.3. Prognostyki pogodowe krótkoterminowe . .. . 193
6.4. Prognostyki pogodowe długoterminowe. . .  . . . 201
6.4.1. Paremie zwiastujące pogodę na okres od kilku dni do miesiąca. . . . 202
6.4.2. Prognostyki pogody zwiastujące aurę na okres powyżej miesiąca. . . . . 207
6.5. Prognostyki zwiastujące przyszłe klęski żywiołowe (oprócz nieurodzaju). .. . 211
6.6. Prognostyki zwiastujące przyszłe zbiory/zdobycze. . .. 214
6.6.1. Zjawiska warunkujące urodzaj. . . .. 214
6.6.2. Czynniki wpływające na nieurodzaj. . . . 220
6.7. Zjawiska zachodzące w przyrodzie. . .. . 221
6.8. Zjawiska astronomiczne. . . . . . . 226
ROZDZIAŁ 7. GOSPODARKA WIEJSKA W PAREMIACH RO SYJSKICH . . .. . . 233
7.1. Główne źródła wiedzy rolniczej. . .. . 233
7.2. Kalendarz gospodarczy. . .. . 235
7.3. Gospodarka rolna w dziewiętnastowiecznej Rosji . . . . . 252
7.4. Obrzędy związane z orką, siewem oraz wypasem bydła . .. . . 257
7.5. Łowiectwo. . . . . . . 261
7.6. Życie codzienne wsi rosyjskiej związane z gospodarką rolną . . .. . . 262
7.6.1. Sytuacja materialna społeczności wiejskiej. .. . 262
7.6.2. Wyprawianie wesel. . . . 264
7.6.3. Handel wiejski . . .. . 264
7.7. Aneks. . . . . . . 271
ROZDZIAŁ 8. ODZ WIERCIEDLENIE ŻYCIA SPOŁECZNO -OBRZĘDO WEGO
W PAREMIACH RO SYJSKICH . . . . . . . . 273
8.1. Wiadomości ogólne, wprowadzające do części praktycznej . . 273
8.2. Kalendarz społeczny wsi rosyjskiej. . . .. . 275
8.3. Święta ruchome . . .. . . 328
8.3.1. Dni poprzedzające Wielki Post . . . . . . 328
8.3.2. Post. . . . . . 329
8.3.3. Ostatnie dni wprowadzające w okres Zmartwychwstania Pańskiego.  . . 331
8.4. Okres wielkanocny. . . . 333
ZAKOŃCZENIE. . . . . . 337
Wykaz literatury. . . . . 341
Literatura podmiotowa . . .. . 341
Literatura przedmiotowa . . .  . . 341
1. Literatura pisana łaciną. . . . . 341
2. Literatura pisana grażdanką.  . . 355
3. Źródła internetowe. . . . . 365
Wykaz SKRÓTów . . .  . 369
Wykaz tabel. .  . . 371