Opis

Litwa i Polska w odległej i bliskiej przeszłości

Autorzy: Anna Łysiak-Łątkowska, Zbigniew Opacki (red.)

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Budowanie tożsamości społeczno-kulturowej w nowym miejscu osiedlenia wiązało się z adaptacją do odmiennych i nieznanych warunków cywilizacyjnych oraz geograficzno-topograficznych. W pamięci przesiedlonych pozostał jednakże utrwalony obraz „byłej” małej ojczyzny, mniej czy bardziej skutecznie przekazywany kolejnej generacji, urodzonej już w nowej ojczyźnie. Uwarunkowania geopolityczne przez kilka dziesięcioleci utrudniały lub wręcz uniemożliwiały publiczne okazywanie zainteresowania utraconą „za Bugiem” małą ojczyzną. Po przełomowej „jesieni ludów” stały się możliwe nie tylko wyjazdy i odwiedziny dawnych, przedwojennych krain dzieciństwa, ale również „odblokowywanie” pamięci i jej pełniejsze przywracanie.

Jedną z form tego zjawiska jest również udział w organizowanych na uczelni sympozjach i konferencjach historycznych, których tematem często staje się miniony świat dawnych ojczyzn w oglądzie naukowym. Temu też służyła konferencja zorganizowana przez Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego przy współpracy Pomorskiego Oddziału Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Jej zakres chronologiczny obejmował czas od panowania w Rzeczypospolitej króla Stefana Batorego po współczesność polskiej społeczności na Litwie. Zakres problemowy publikowanych tekstów oddaje zainteresowania badawcze ich autorów pochodzących z różnych ośrodków krajowych oraz z zagranicy.

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wystąpienie Bożeny Kisiel – Prezes Pomorskiego Oddziału Towarzystwa

Mi³ooeników Wilna i Ziemi Wileñskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Arkadiusz M. Stasiak

Inność  Litwina. Odmienności w Rzeczypospolitej na podstawie polskich

dzienników z okresu wojen moskiewskich Stefana Batorego . . . . . . . . . . . 17

Gabriela Majewska

Wielka wojna północna na Litwie w relacjach szwedzkich oficerów . . . . . . . 33

Anna Łysiak-Łątkowska

Kadra naukowo-dydaktyczna Imperatorskiego Uniwersytetu Wileñskiego

w dobie rządów cara Aleksandra I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Siarhiej Tokć

Szlachta w systemie lokalnej administracji publicznej guberni bia³oruskich

w pierwszej po³owie XIX wieku (na przykładzie guberni grodzieñskiej) . . . . . 72

Beata Kalęba

Eglë – jedna z pierwszych litewskich poetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Iwona Sakowicz

Podróżnicy brytyjscy a Wilno w XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

Iwona Janicka

Wileñski epizod pomnika Michała Mikołajewicza Murawjowa „Wieszatiela”

(1898–1915) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

Michał Sempołowicz

W kręgu szkolnictwa wileñskiego – Gimnazjum Sióstr Nazaretanek . . . . . . . 153

Zbigniew Opacki

Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie ośrodkiem kształcenia inteligencji

na północno-wschodnich obszarach II Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . 167

Algis Kasperavièius

Między Kownem, Wilnem i Moskwą. Żydzi litewscy i antysemityzm

w latach 30. XX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

Piotr Koprowski

„Rodzinna Europa” jako klucz do biografii Czesława Miłosza . . . . . . . . . . 212

Dorota Jaworska

Procesy konstruowania tożsamości na pograniczu kultur w wypowiedziach

członków społeczności polskich szkół na Litwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219