Opis

Kościeleccy ze Skępego herbu Ogon i ich protoplaści

autorzy: Sobiesław Szybkowski

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

Sobiesław Szybkowski zajął się rodziną Kościeleckich herbu Ogon, linią ze Skępego, wywodzącą się z ziemi dobrzyńskiej, ale związaną później — w XV i XVI w. — poprzez posiadane dobra i sprawowane urzędy także z Kujawami, Prusami Królewskimi, poznańską częścią Wielkopolski, a chwilowo nawet z Rusią Koronną (ziemia przemyska). Wybrany temat niewątpliwie jest kontynuacją wcześniejszych badań Autora dotyczących późnośredniowiecznego rycerstwa Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, na którym to polu ma bardzo duże osiągnięcia. Największą wartością książki są przede wszystkim liczne nowe ustalenia poczynione na podstawie ogromnego materiału źródłowego, które znacznie poszerzają (a zarazem porządkują) naszą wiedzę nie tylko o rodzinie Kościeleckich herbu Ogon, a także ogólnie o społeczeństwie polskim późnego średniowiecza, wprowadzając nowe informacje o dziejach Polski XIV—XV w., w tym zwłaszcza o Kujawach i ziemi dobrzyńskiej; bez tych ustaleń trudno sobie wyobrazić dalsze szczegółowe badania w tym względzie.

Z recenzji prof. dr. hab. Jerzego Sperki

 

Spis rzeczy

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Rozdział 1.

Kasztelan dobrzyński Andrzej Ogon z Radzików i Woli . . . . . . . 19

1. Powiązania rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2. Początki kariery . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3. W pomorsko‑kujawsko‑dobrzyńskim

władztwie księcia

Kazimierza Bogusławica (Kaźka) . . . . . . . . . . . . 30

4. We władztwach Władysława Opolczyka, Siemowita IV, z wojną

domową w tle . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

5. Pod władzą wielkich mistrzów . . . . . . . . . . . . . 61

6. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

7. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Rozdział 2.

Kasztelanic dobrzyński Mikołaj z Kutna . . . . . . . . . . . . 78

1. Powiązania rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . 78

2. Działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

3. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

4. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

Rozdział 3.

Wojewoda inowrocławski Janusz z Kutna, Skępego, Radzików,

Kościelca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

1. Powiązania rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . 87

2. Początki kariery – kasztelan dobrzyński z wielkomistrzowskiej

nominacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

3. Powrót pod polską władzę – królewska niełaska . . . . . . . 100

4. W latach wojny 1409‒1411 . . . . . . . . . . . . . . 107

5. Przed sądami ziemskimi w latach 1411‒1412 . . . . . . . . 113

6. Wojewoda inowrocławski i królewski doradca 1412‒1414 . . . 117

7. W początkowym okresie obowiązywania rozejmu brodnickiego

(1414‒1418). Początki żywszej działalności dyplomatycznej

w służbie króla Władysława Jagiełły . . . . . . . . . . . 125

8. Starosta dobrzyński i dyplomata królewski 1418‒1421 . . . . 133

9. Wojna, krótka królewska niełaska i powrót

do dyplomacji (1422‒1426) . . . . . . . . . . . . . . 148

10. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

11. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Rozdział 4.

Wojewoda brzeski i starosta dobrzyński Mikołaj Kościelecki

ze Skępego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

1. Pochodzenie i związki rodzinne . . . . . . . . . . . . 163

2. Początki działalności, pierwsza nominacja urzędnicza . . . . 167

3. Lata rządów opiekuńczych . . . . . . . . . . . . . . 174

4. Na bocznym torze . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

5. Nowy król i pierwsze awanse, powrót do wielkiej polityki . . . 190

6. W latach wojny trzynastoletniej . . . . . . . . . . . . 210

7. Doradca króla. W kręgu problemów pruskich, mazowieckich

i polityki dynastycznej . . . . . . . . . . . . . . . 243

8. Schyłek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259

9. Działalność Mikołaja Kościeleckiego ze Skępego jako lidera

lokalnej wspólnoty szlacheckiej . . . . . . . . . . . . 264

10. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

11. Dobra dziedziczne i starostwa . . . . . . . . . . . . . 277

Rozdział 5.

Synowie wojewody Mikołaja . . . . . . . . . . . . . . . 284

1. Podkomorzy dobrzyński Wincenty Kościelecki ze Skępego . . . 284

1.1. Pochodzenie i związki rodzinne . . . . . . . . . . . 284

1.2. Działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286

1.3. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

1.4. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . 295

2. Prepozyt włocławski, biskup chełmski, sekretarz królewski,

starosta dobrzyński, inowrocławski i kowalski,

Mikołaj Kościelecki ze Skępego . . . . . . . . . . . . 299

2.1. Pochodzenie i związki rodzinne . . . . . . . . . . . 299

2.2. Zarys działalności . . . . . . . . . . . . . . . . 301

2.3. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . 337

3. Wojewoda inowrocławski Jan Kościelecki ze Skępego . . . . . 341

3.1. Pochodzenie i związki rodzinne . . . . . . . . . . . 341

3.2. Działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345

3.3. Potomstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363

3.4. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . 365

Rozdział 6.

Synowie podkomorzego dobrzyńskiego Wincentego Kościeleckiego

ze Skępego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370

1. Pochodzenie i związki rodzinne . . . . . . . . . . . . 370

2. Działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373

2.1. Kasztelan kruszwicki, następnie duchowny

Mikołaj Kościelecki . . . . . . . . . . . . . . . 373

2.2. Chorąży inowrocławski Wincenty Kościelecki z Płonkowa . 379

2.3. Podkomorzy inowrocławski Jan Kościelecki . . . . . . 382

2.4. Cześnik brzeski i kasztelan dobrzyński Stanisław

Kościelecki z Wysokiej . . . . . . . . . . . . . . 383

3. Sprawy majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 389

Rozdział 7.

Kościeleccy ze Skępego – status, polityka rodzinna

i biologiczny wymiar rodziny . . . . . . . . . . . . . . . 397

1. Status rodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397

2. Polityka rodzinna . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

3. Biologiczny wymiar rodziny . . . . . . . . . . . . . 452

4. Imiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486

Tablice genealogiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519

Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531

Spis tabel i tablic genealogicznych . . . . . . . . . . . . . . 570