Franciszkanie w Gdańsku w XV-XVI wieku

Opis

Franciszkanie w Gdańsku w XV–XVI wieku

autorzy: Rafał Kubicki

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Klasztor franciszkanów na Przedmieściu został ufundowany w 1419 roku jako trzecia, po dominikanach i karmelitach, placówka zakonów mendykanckich w kompleksie osadniczym średniowiecznego Gdańska. Mimo to bracia mniejsi zdołali wznieść do początku XVI wieku największy kościół klasztorny w mieście, co jest pośrednim świadectwem ich roli w ówczesnym życiu religijnym i społecznym. Kryzys w funkcjonowaniu konwentu nastąpił w okresie rozwoju reformacji. W późniejszym czasie nie zdołano go przełamać, skutkiem czego przełożony kustodii pruskiej zakonu przekazał w 1555 roku klasztor i kościół władzom miasta. Franciszkanie powrócili do niego dopiero w 1945 roku. Książka stanowi próbę całościowego przedstawienia dziejów gdańskiego klasztoru w XV i XVI wieku.

Spis rzeczy

Wstęp  . . 7

1. Temat . . 7

2. Stan badań . . . 8

3. Źródła . .. 11

4. Metoda i konstrukcja pracy .  . 12

Rozdział 1. Fundacja klasztoru, budowa kościoła i jego miejsce w przestrzeni

miasta . .. 15

1.1. Uwagi wstępne – ruch franciszkański . . 15

1.2. Zarys topografii sakralnej Gdańska w początkach XV w. . . 18

1.3. Prowincja saska i kustodia pruska franciszkanów a Gdańsk . 21

1.4. Fundacja klasztoru . . 25

1.5. Klasztor franciszkanów w topografii sakralnej Gdańska . . 31

1.6. Budowa oraz wyposażenie kościoła i klasztoru .. 35

Rozdział 2. Organizacja i funkcjonowanie konwentu. .. 56

2.1. Organizacja wewnętrzna – funkcje i urzędy . 56

2.2. Pieczęcie zakonne gwardiana, konwentu i kustosza .  60

2.3. Rola klasztoru w ramach prowincji saskiej i kustodii pruskiej .  63

2.4. Studia zakonników . . 71

2.5. Biblioteka klasztorna i działalność pisarska zakonników .  . 75

Rozdział 3. Klasztor a otoczenie społeczne . .. 86

3.1. Działalność duszpasterska i związki z mieszczaństwem . 86

3.2. Bractwa i cechy . . 100

3.3. Aktywność poza miastem . . 103

Rozdział 4. Kryzys życia zakonnego i upadek fundacji . .106

4.1. Rozwój reformacji i kryzys wewnętrzny w klasztorze .  106

4.2. Kustosz Aleksander Svenichen . . 113

4.3. Losy byłych zakonników . .. 117

4.4. Upadek fundacji .. 119

4.5. Próby odzyskania kościoła i klasztoru  . 124

Zakończenie . . 125

Załączniki źródłowe .  129

Załącznik 1. Wybrane dokumenty dotyczące franciszkanów

w Gdańsku  . . 129

Załącznik 2. Wykaz kustoszy kustodii pruskiej oraz gwardianów

i franciszkanów związanych z klasztorem w Gdańsku . . 154

Załącznik 3. Zapisy testamentowe na rzecz franciszkanów w Gdańsku

w testamentach mieszczan . . 164

Załącznik 4. Wykaz obecnie zaginionych, oryginalnych dokumentów

i listów zgromadzonych w fascykule Archiwum Państwowego

w Gdańsku 300, 37a, Nr. 15, wzmiankowanych w edycjach

L. Lemmensa  166

Załącznik 5. Pieczęcie gwardiana i konwentu franciszkanów w Gdańsku,

pieczęć kustosza kustodii pruskiej i ministra

prowincjalnego prowincji saskiej . 168

Ilustracje . .. 173

Wykaz skrótów . . . 183

Bibliografia . . . 185

Indeks osobowy . .  203

Indeks nazw geograficznych . . 211

Summary. Franciscan Friars in Gdańsk in the Fifteenth

and the Sixteenth Centuries .. . 215