Epidemie i pandemie przez wieki

Opis

Studia Historica Gedanensia. Tom XII (2021), cz. 2

Epidemie i pandemie przez wieki

Autorzy: red.: Iwona Janicka Beata Możejko

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

W 2021 r., gdy ukazał się tom „Studia Historica Gedanensia” (Vide, cui fidas. Lojalność w dziejach wojen), Komitet Redakcyjny postanowił wydać drugą część tomu pod szerokim tytułem Epidemie i pandemie przez wieki. Nie stanowi on kontynuacji poprzedniej części, lecz jest odpowiedzią na wyraźną potrzebę chwili. Świadczy o tym chociażby liczba aż 21 zamieszczonych w nim artykułów oraz ich międzynarodowy i interdyscyplinarny charakter. Autorzy, badając różne aspekty pandemii, od starożytności poczynając, a na czasach obecnych kończąc, dochodzą do wspólnego wniosku, że choć w XXI w. żyjemy w zmienionym środowisku naturalnym, prowadzimy inny społeczno-kulturowy sposób życia niż dawniej, to z przeszłością łączy nas fakt, że czas pandemii to czas kryzysu i zachwiania porządku społecznego. Znamienne, że wielu autorów, niezależnie od epoki, którą się zajmują, pokazuje wspólne płaszczyzny badań nad pandemiami różnych chorób, a także rozważa ich cywilizacyjne skutki. Podejmowane tematy są zatem odpowiedzią na pewne „zamówienie, oczekiwanie społeczne”, które wykształciła obecna sytuacja – ciągłego zagrożenia kolejną falą COVID-19.

 

Spis rzeczy

Epidemie i pandemie przez wieki (Iwona Janicka, Beata Możjko) . . 9

Ireneusz Milewski

„Zaraza zaczęła się od Egipcjan”. Dżuma Justyniana widziana z perspektywy

pandemii COVID-19 . . 13

Janusz Smołucha

Walka z czarną śmiercią w świetle wybranych pism i traktatów z XIV w. .. 31

Martin Nodl

Impacts of the plague epidemic on the Kingdom of Bohemia in the second half

of the fourteenth century and at the beginning of the fifteenth century .  44

Anna Paner

Czy Jan Žižka zmarł na zarazę morową? .  . 63

Paweł F. Nowakowski

Madmen and a Melancholic: Allusions to Health and the Anointing of the Sick

in Polemics of the Hussite Period . . 83

Agnieszka Januszek-Sieradzka

„Przenosząc się ciągle z miejsca na miejsce obyczajem Numidów”. Jagiellońscy

władcy i ich rodziny w czasie morowego powietrza w XV–XVI w. .. 93

Julia Możdżeń

Kiła, ospa, angielskie poty. Zapomniane epidemie w Prusach i na Pomorzu

w latach 1527 i 1529 .  109

Dariusz Kaczor

„wie man sich mit Gottes hülffe vor der vergifftung bewaren”. (Nie)użyteczne

zalecenia w zakresie ochrony przed zarazą w drukach gdańskich fizyków

miejskich z XVI w. . . 131

Piotr Paluchowski, Edmund Kizik, Adam Szarszewski

Epidemie w Gdańsku w XVII i XVIII w. Addenda et corrigenda .  173

Tomasz Graff

Epidemie w dziejach Wadowic w okresie przedrozbiorowym – studium

przypadku miasta małopolskiego .  . 192

Katarzyna Pękacka-Falkowska

Mit pestilentia manufacta w XVI–XVIII w. (wybrane przykłady) . .  210

Gabriela Majewska

Zadżumione miasto. Sztokholm wobec zarazy w latach 1710–1711 . 228

Iwona Janicka

Cholera a COVID-19. Różne choroby, wspólna profilaktyka .  . 247

Леонид Владимирович Выскочков, Алла Александровна Шелаева

Холерная пандемия 1830–1831 гг. в Российской империи по воспоминаниям

и письмам, газетным заметкам, текстам административных

указов и другим личным и официальным источникам .  259

Zbigniew Landowski

Reakcje społeczne na pierwszą pandemię cholery w carskiej Rosji, na podstawie

przeglądu prasy i dokumentów z epoki (XIX w.) . . 289

Anna Łysiak-Łątkowska

Cholera w Paryżu w 1832 r. i jej rewolucyjna (anty)kontekstualność . 324

Vivian Reed

A Chronicle of the Pandemic: Hugh Gibson’s Notes on the “Spanish Flu”

of 1918.Introduction . . 341

Arnold Kłonczyński

Grypa hiszpanka w Szwecji w latach 1918–1919 – przebieg

oraz konsekwencje . 367

Igor Hałagida

Dur plamisty (tyfus) w okupacyjnym Lwowie w latach 1941–1944

(na podstawie Gazety lwowskiej i Lwiwśkich wistej) .  . 383

Michalina Petelska

Polskie muzea w czasie pandemii COVID-19: działalność online

i (nie)stosowanie Rapid Response Collecting . . 405

Michał Kosznicki

Epidemie i pandemie w wybranych polskich podręcznikach szkolnych historii

dla szkół średnich po 1989 r.. 416

Contents

Epidemic and pandemic through the ages (Iwona Janicka, Beata Możjko) . 9

Ireneusz Milewski

“The plague began from the Egyptians”. The Plague of Justinian seen from

the perspective of the COVID-19 pandemic .. 13

Janusz Smołucha

Combatting the Black Death in the light of selected writings and treatises

from the fourteenth century .  . 31

Martin Nodl

Impacts of the plague epidemic on the Kingdom of Bohemia in the second half

of the fourteenth century and at the beginning of the fifteenth century . 44

Anna Paner

Did Jan Žižka die of the pestilence? .. . 63

Paweł F. Nowakowski

Madmen and a Melancholic: Allusions to Health and the Anointing

of the Sick in Polemics of the Hussite Period . . 83

Agnieszka Januszek-Sieradzka

“Constantly moving from place to place like Numidians”: Jagiellonian rulers

and their families in times of pestilence in the fifteenth and sixteenth centuries . . 93

Julia Możdżeń

Syphilis, smallpox, English sweats: Forgotten epidemics in Prussia

and Pomerania in 1527 and 1529 . . .. 109

Dariusz Kaczor

“Wie man sich mit Gottes hülffe vor der vergifftung bewaren”. (No)useful

recommendations for protection against plague in the prints

of Gdańsk (Danzig) city physicians in the sixteenth century . . . . . . . . 131

Piotr Paluchowski, Edmund Kizik, Adam Szarszewski

Epidemics in Gdańsk in the seventeenth and eighteen centuries:

Addenda et corrigenda . .. . 173

Tomasz Graff

Epidemics in the history of Wadowice in the pre-partition period:

A study of a town in Małopolska . . . 192

Katarzyna Pękacka-Falkowska

Thy Myth of pestilentia manufacta between the sixteenth

and the eighteenth centuries (selected examples) . . 210

Gabriela Majewska

Plague city: Stockholm and the plague of 1710 . . 228

Iwona Janicka

Cholera and COVID-19: Different diseases, common prevention measures? . . . 247

Леонид Владимирович Выскочков, Алла Александровна Шелаева

The pandemic between 1830 and 1831 in the Russian Empire on the basis

of memoires and letters, press notices, executive ordinances,

and other individual and official sources . . . 259

Zbigniew Landowski

Social reactions to the first cholera pandemic in Tsarist Russia, on the basis

of a review of the contemporary press and documents (nineteenth century) . 289

Anna Łysiak-Łątkowska

Cholera in Paris in 1832 and its revolutionary (anti-)context .. 324

Vivian Reed

A Chronicle of the Pandemic: Hugh Gibson’s Notes on the “Spanish Flu”

of 1918 .  . 341

Arnold Kłonczyński

Spanish flu in Sweden 1918–1919 – course and consequences .. 367

Igor Hałagida

Typhus in occupied Lviv between 1941 and 1944 (on the basis

of Gazeta Lwowska and Lwiwśki Wisti) . .. 383

Michalina Petelska

Polish museums during the COVID-19 pandemic: Online activity

and (non)application of Rapid Response Collecting .. 405

Michał Kosznicki

Epidemics and pandemics in selected Polish school history textbooks

for secondary schools after 1989 .  . 416