Dwa światy. Zagadnienie identyfikacji narodowej Andrzeja Szeptyckiego w latach 1865-1914

Opis

Dwa światy. Zagadnienie identyfikacji narodowej Andrzeja Szeptyckiego w latach 1865-1914

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Autor: Magdalena Nowak

Celem pracy było zbadanie i ukazanie zagadnienia identyfikacji narodowej wybitnej jednostki z pogranicza polsko-rusko/ukraińskiego, Romana Aleksandra Szeptyckiego, występującego zazwyczaj na kartach prac historycznych pod swoim zakonnym imieniem Andrzej. Za cezurę początkową przyjęto datę jego urodzin, a więc rok 1865. Cezurą końcową pracy jest początek I wojny światowej, a dokładnie internowanie metropolity przez władze carskie 18 września 1914 r. Analiza dotyczy więc okresu, w którym silne były jeszcze powiązania i reguły starego świata, a jednocześnie w którym narastały nacjonalizmy, aby w pełni nabrać kształtu dopiero w czasie wielkiej wojny i po jej zakończeniu. W tym właśnie czasie nadal jeszcze możliwe było zachowanie więzi z kilkoma obszarami narodowymi. Monografia opowiada o tym, jak Szeptycki poruszał się pomiędzy dwoma światami polskim i ruskim/ukraińskim. Pokazuje ona w jaki sposób wyrósł on z polskiego środowiska, opowiedział się w 1885 jako Rusin, aby jednak w dalszych latach zachować podwójne polskie i ruskie/ukraińskie więzi. W pierwszym dziesięcioleciu XX w. metropolita napisał w jednym z listów, że czuje się i Polakiem i Rusinem, ale bardziej Rusinem. Dokonana w pracy analiza została przeprowadzona na podstawie bogatego materiału źródłowego: dokumentów archiwalnych, korespondencji, pamiętników i wspomnień, prasy oraz innych źródeł drukowanych. W monografii uwzględniono dotychczasowy dorobek historiografii, przede wszystkim polskiej i ukraińskiej. Zagadnienie zostało ukazane na szerokim tle przemian społeczno-politycznych oraz kulturowych przełomu XIX i XX w.

Spis treści

Wstęp

Rozdział 1. W kręgu tradycji rodzinnej

Szeptyccy

Ojciec – Jan Kanty Szeptycki

Jan Kanty Szeptycki w życiu rodzinnym

Fredrowie

Matka – Zofia z Fredrów Szeptycka

Dom rodzinny w Przyłbicach

„Kolonia studencka” w Krakowie

Patriotyzm i religijność w domu Fredrów i Szeptyckich

Rozdział 2. Edukacja świecka

Pierwsze lata Romana

Nauka w domu

Atmosfera rodzinna i osobowość Romana w latach gimnazjalnych

Przyjaciel ze szkolnej ławy – Edward Jaroszyński

Prywatysta w lwowskim gimnazjum

W Gimnazjum św. Anny w Krakowie

Roman jako uczeń

Studia prawnicze Romana

Działalność w organizacjach studenckich

Rozdział 3. Poszukiwanie drogi

Polski i ukraiński proces narodowotwórczy

Ruskie/ukraińskie nurty polityczne w drugiej połowie XIX w.

Kościół greckokatolicki w drugiej połowie XIX w. w kontekście polityki Watykanu

Próby odwracania tendencji

Reforma dobromilska

Mistrz i uczeń – ks. Henryk Jackowski i Roman Szeptycki

Decyzja Romana Szeptyckiego

Ojciec, syn i jezuita – czas próby

Kontakty z jezuitami

Podróż do Rzymu (1886)

Podróż do Rosji (1887)

Drugi pobyt w Rzymie (1888)

Pożegnania

Deklaracja ruskości (1885)

Rozdział 4. Edukacja i kariera zakonna

Bazylianie i realizacja reformy dobromilskiej

W Dobromilu

Kandydatura, nowicjat i studia zakonne Szeptyckiego

Pod jezuicką opieką

Warunki i tryb życia w dobromilskim nowicjacie

Studia filozoficzne i teologiczne w zakonie bazylianów

Krakowskie czasy

Choroba i rekonwalescencja w Zakopanem (1891–1892)

Profesja, święcenia i prymicja Szeptyckiego (1892)

Praca w zakonie

Nowe zadanie

Rozdział 5. Nominacje .

Synod diecezjalny z 1891 r. jako punkt wyjścia do posługi metropolity Szeptyckiego

Układ sił politycznych w Galicji a zmiany w hierarchii Kościoła greckokatolickiego na przełomie XIX i XX w.

Nominacja Juliana Kujiłowśkiego na metropolitę i Andrzeja Szeptyckiego na biskupa stanisławowskiego (1899)

Nastroje towarzyszące nominacjom Kujiłowśkiego i Szeptyckiego (1899)

Konsekracja i intronizacja (1899)

W oczekiwaniu na nominację arcybiskupią (1900)

Nominacja Andrzeja Szeptyckiego na metropolitę lwowskiego (1900)

Reakcje na nominację arcybiskupią Szeptyckiego

Intencje Szeptyckiego na początku jego posługi arcybiskupiej

Rozdział 6. Kontakty rodzinne i prywatne metropolity

Charakter i zainteresowania Szeptyckiego

W domu rodzinnym i jego otoczeniu

Relacje z matką

Relacje z ojcem

Kontakty Szeptyckiego z braćmi

Krewni i przyjaciele

Między dwoma narodami i obrządkami

Rozdział 7. Metropolita na galicyjskiej scenie politycznej

Stanowisko w kwestii narodowej

Sytuacja polityczna w Galicji (1901–1914)

Pozycja Szeptyckiego w życiu politycznym Galicji

Sprawa uczestnictwa kapłanów w życiu politycznym

Wobec sprawy utworzenia ruskiego/ukraińskiego uniwersytetu

Szeptycki wobec wprowadzenia powszechnej ordynacji wyborczej do Rady Państwa

Wobec zabójstwa namiestnika Andrzeja Potockiego (1908)

Udział Szeptyckiego w reformie ordynacji wyborczej do Sejmu Krajowego

Relacje Szeptyckiego z polskim episkopatem

Epilog. W obliczu wojny

Zakończenie

Bibliografia .

Spis fotografii

Wykaz skrótów

Two Worlds. The Problem of National Identification of Andrei Sheptyts’kyi, 1865–1914 (summary)

Дві світи. Проблема національної ідентифікації Андрея Шептицького, 1865–1914 (резюме)

Indeks osób