Dialektyka formy Pełnometrażowe filmy fabularne Jana Svankmajera

Opis

Dialektyka formy. Pełnometrażowe filmy fabularne Jana Švankmajera

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Autor: Marta Maciejewska

Dialektyka formy. Pełnometrażowe filmy fabularne Jana Švankmajera to monografia poświęcona okresowi twórczości czeskiego artysty, który był dotąd sporadycznie omawiany w polskim i zagranicznym piśmiennictwie filmoznawczym. Autorka analizuje pełnometrażowe filmy twórcy w ciągłym odniesieniu do jego filmów krótkometrażowych, wskazując na zbieżności i różnice między nimi, na korzyści płynące ze zmiany metrażu, na którą na pewnym etapie swojej kariery zdecydował się surrealista, i związane z tym problemy, a wreszcie na tematyczno-stylistyczny „dialog”, jaki można zaobserwować pomiędzy tymi dwoma rodzajami dzieła filmowego. Jednocześnie badaczka stara się udowodnić, że Švankmajer kreuje nowy, przepełniony nawiązaniami intertekstualnymi, całkowicie autorski rodzaj pełnometrażowego filmu artystycznego.

Książka pochodzi z serii Linia Filmowa.

Spis treści

Wstęp . . .. 9

1. Gabinety osobliwości. Estetyka i antropologia

filmów krótkometrażowych Jana Švankmajera . . 25

1.1. Poetyka filmów krótkometrażowych .  . 29

1.2. Ożywianie przedmiotów i sztuka taktylna .  37

1.3. Zniewolenie, odpodmiotowienie i destrukcja . .49

1.4. Jedzenie – pełna agresji forma komunikacji .  58

1.5. Strach, lęk, niesamowitość .  . 70

1.6. Manieryzujący surrealista . .. . 75

2. Coś z Alicji . . .85

2.1. Dwie Alicje . . .85

2.2. W pułapce sennej przestrzeni . . . 93

2.3. Dziecięcy koszmar i jego oswajanie . . 100

2.4. Alicja w krainie (bez) słów.

Znaczenie języka (bądź jego braku) i narracji .. 109

2.5. Jedzenie jako sposób poznawania świata .  . 114

3. Faust . . 121

3.1. Zainteresowanie Švankmajera historią Fausta . . . 121

3.2. Kino-teatr. Budowanie niewiarygodności . .  123

3.3. Współczesny „Faust” w Pradze . . 130

3.4. „Cały świat to scena, a ludzie na nim to tylko aktorzy” .. 144

4. Spiskowcy rozkoszy . .. 153

4.1. Fetyszyzm i autoerotyzm jako forma buntu . .  153

4.2. Między rzeczywistością a fantazją . . 172

4.3. Funkcjonowanie w konspiracji . . 178

5. Mały Otik . .. 185

5.1. Mały Otik i jego literacki pierwowzór –

Otesánek Karela Jaromíra Erbena . .  185

5.2. Zawłaszczanie rzeczywistości przez „bajkowy” świat . .. 190

5.3. Role społeczne a zniewolenie jednostki . . 204

5.4. Jedzenie jako przyczyna konfliktów . . . 213

6. Szaleni . . .227

6.1. Reżyser i jego sztuka .  . 227

6.2. „Mięsne” animacje . .. 231

6.3. „Szpital psychiatryczny, w którym żyjemy”. Wolność i zniewolenie .  240

7. Przeżyć swoje życie .. . 257

7.1. Między pełnometrażowym filmem aktorskim

a krótkometrażową animacją . .. 257

7.2. „Sen we śnie”. Między rzeczywistością a snem . . 264

7.3. Wykład z psychoanalizy i zaprzeczenie wszelkiej fachowości . . 275

8. Owad. Zamiast zakończenia . . 291

Ilustracje .  313

Bibliografia . .  317

Filmografia Jana Švankmajera . . 333

Indeks . . 341