Przestrzeń i epistemologia w twórczości Marka S. Huberatha

Opis

Przestrzeń i epistemologia w twórczości Marka S. Huberatha

Autorzy: Karol Chojnowski

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Od 30 lat proza fantastyczna profesora fizyki z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Huberta Harańczyka, używającego w środowisku miłośników SF pseudonimu Marek S. Huberath, wzbudza zainteresowanie, a często i kontrowersje. Pierwsze opowiadanie Huberath opublikował w latach 80. i 90. XX w. na łamach „Fantastyki”, najważniejszego pisma skupiającego polskich miłośników science fiction. W kolejnych latach zaczął w liczących się oficynach publikować także powieści. (…) Huberath wciąż pozostaje jednym z najważniejszych twórców polskiej fantastyki, a jego eklektyczne gatunkowo utwory stanowią intelektualne wyzwanie dla krytyków, porównywalne w kontekście polskiej fantastyki jedynie do tego, jakie sprawiają powieści Jacka Dukaja.

Twórczość Huberatha nie doczekała się do tej pory kompleksowej analizy literaturoznawczej, więc sam pomysł poświęcenia jego książkom pracy doktorskiej zasługuje na pochwałę.

Z recenzji dr hab. Dominiki Oramus, prof. UW

Oczywiście, niezwykle istotne już na samym początku staje się znalezienie odpowiedniego klucza interpretacyjnego. W tym wypadku wybór Chojnowskiego to strzał w dziesiątkę. […] Autor jawi się jako badacz wnikliwy, skrupulatny, rzetelny, bardzo dobrze przygotowany metodologicznie (co nie jest bynajmniej regułą w dzisiejszych czasach) i – co najważniejsze – obdarzony świetną intuicją badawczą. Nie mam żadnych wątpliwości, że praca ta nie tylko spełnia wszelkie wymogi stawiane dysertacjom doktorskim, lecz znacząco je przewyższa. […] Żywię również nadzieję, że stanie się zarzewiem dyskusji oraz źródłem inspiracji dla badaczy zainteresowanych nie tylko twórczością Marka S. Huberatha (bo dla nich będzie stanowić niewątpliwie lekturę obowiązkową), ale i całą literaturą niemimetyczną oraz motywem przestrzeni w literaturze.

Z recenzji dr. hab. Grzegorza Trębickiego, prof. UJK

Spis treści

Podziękowania . . . 7

Wstęp . . . . 9

Tematyka pracy i stan badań . . . 9

Metodologia .  . 14

Przestrzeń w literaturze – perspektywa ogólna . .. 22

Przestrzeń w literaturze – przypadki szczególne . . 27

Zarys pracy .  . 38

Rozdział 1. Huberath – tematyka i genologia . . 43

Pisarz i jego twórczość . .  . 43

Sylwetka pisarza . . . . 43

Recepcja krytyczna. Poziom „rozrywkowy” i „erudycyjny” . . 46

Tematyka twórczości Marka S. Huberatha . . . 50

Przemiany twórczości Marka S. Huberatha .  . 62

Perspektywa genologiczna . . 69

Utwory egzo- i antymimetyczne .. 71

Fantastyka eschatologiczna . . 76

Fantastyka ontologiczna. Antymimetyzm wtórny .  81

Utwory hybrydowe i inne .. 88

Rozdział 2. Przestrzeń paradoksalna i chwiejna. Poznanie niepewne,

ale możliwe .  . 97

Światy możliwe a światy Huberatha . . 97

Portal zdobiony posągami – złożona architektura wszechświata 104

Paradoksy przestrzenne . .. 115

Paradoksy poznawcze . 123

Chwiejna przestrzeń, niepewna wiedza . . 134

Rewolucja metanaukowa . .  139

Świat ośrodkowy i świat Małych Rajów – poznanie ziemskie i nieziemskie . . 145

Rozdział 3. Labirynt. Unifikacja . .. 157

Labirynt w kulturze . . . 157

Labirynty Marka S. Huberatha . . . 164

Fabuła Miast pod Skałą . 170

Przez labirynt do piekła . .  170

Powrót do świata ziemskiego . .179

Miasta pod Skałą – funkcja łącząca labiryntu .. 184

Unifikacja jako strategia poznawcza.

Unifikacja intertekstualna oraz ideowa . . . 196

Unifikacyjna rola mentorów .  . 207

Rozdział 4. Granica. Ograniczenia poznawcze . . . 213

Granica i semiosfera . .. 213

Granice w twórczości Marka S. Huberatha . . . 216

Realia powieści Vatran Auraio . . 226

Granica w Vatran Auraio.

Przestrzeń wewnętrzna i zewnętrzna .. . 231

Obszar dostępny poznaniu i obszar niedostępny.

Wartość wiedzy .  . 239

Metafora podmiotu poznania,

rzeczy samej w sobie i jej fenomenów . 247

Wątek poroka. Konwencjonalizm . .. . 255

Fabularny i językowy wymiar granicy . . 261

Podsumowanie. Epistemologia, eschatologia i ontologia . . . 268

Zakończenie . . . 277

Podsumowanie i wnioski . 277

Perspektywy dalszych badań . . .  . 295

Aneks 1 . . . 298

Aneks 2 . .. 299

Bibliografia . . 301

Abstract . . 313

Indeks nazwisk . . 315