Poezja doświadczania sacrum. Wokół twórczości poetyckiej Janusza S. Pasierba

Opis

Poezja doświadczania sacrum. Wokół twórczości poetyckiej Janusza S. Pasierba

 Autor: Krzysztof Kranicki

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Krzysztof Kranicki dokonuje oglądu poezji księdza Janusza Stanisława Pasierba z innej perspektywy, niż czynią to w swoich monografiach badacze twórczości tego wybitnego uczonego humanisty i zarazem poety. Autor niniejszej publikacji skoncentrował się na jednym wybranym zagadnieniu, mianowicie na rozumieniu sacrum w twórczości Pasierba, i dokonał wszechstronnej interpretacji sposobów przejawiania się relacji człowieka z Bogiem w wybranych utworach poety. Jako podstawę badawczą zastosował Kranicki metodę ikonologiczną,   docierając do istotnych sensów utworów poprzez kolejne trzy ich lektury. Sądzę, że warto czytelniczo prześledzić zawarte w książce Krzysztofa Kranickiego interesujące propozycje interpretacyjne i wnioski wyprowadzane z kolejnych dociekań analitycznych autora.

prof. dr hab. Jolanta Kowalewska-Dąbrowska

Spis treści
Przedsłowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Sacrum – próba definicji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Badania nad sacrum w literaturze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Rozdział I. „Czy słowo jest tu ciągle kamieniem?”. Sacrum w poezji
Janusza S. Pasierba – propozycja metodologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Rozdział II. „Sądzisz że kołysanka z Betlejem to cała Ewangelia”.
Sacrum biblijne i egzystencjalna lektura Pisma świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Rozdział III. „Widzę tyle/tylko ciebie nie widzę”. Próba analizy wybranych
wierszy metodą ikonologiczną (lektura druga i lektura trzecia) . . . . . . . . . . . . 60
widzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
obejmowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
nim to się stanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
dom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
Turyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
zaorane wzgórze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
gdyby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Wnioski interpretacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Rozdział IV. „Ziemio która rodzi niebo”. Od natury do kultury . . . . . . . . . . . . . . 77
Patrzenie Boga – patrzenie człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Podsumowanie – analiza wiersza *** (nocą kiedy oglądam obraz) . . . . . . . . . . . 91
Rozdział V. „Rana to usta”. Dialog jako narzędzie komunikacji z sacrum
osobowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Ciało jako przestrzeń dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Rola rany w komunikacji człowieka z sacrum osobowym . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Oblicza dialogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
Rozdział VI. „Wiem że jesteś”. Bóg Jezusa Chrystusa jako sacrum osobowe
– próba interpretacji wiersza Wierzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Tytuł – „Wierzę” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Słowo-miecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Prawdziwe Ciało i Krew . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Królestwo jak ziarno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
Światło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Droga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
Wnioski interpretacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Rozdział VII. „Sprawdzać pieczęcie po trzech dniach na grobie”.
Glosa o zmartwychwstaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
Rozdział VIII. „Dokąd od ciebie uciekam/tam jesteś/czekasz”.
Ojcostwo czytane przez synostwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
syn marnotrawny [I] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
syn marnotrawny [II] . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Przypowieść o ojcu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Szukanie Adama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Rozdział IX. „Pisał płomieniem na wietrze”. Przyczynki do interpretacji wiersza
przez ogień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Biblijnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Teologicznie, tu: soterycznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Epistemologicznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Eschatologicznie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Nie koniec, ale popiół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Rozdział X. „Jestem Twoim skrzyżowaniem dróg”. Linia życia
Janusza S. Pasierba jako geneza obecności sacrum w jego poezji . . . . . . . . . . . 139
Od narodzin do przyjęcia święceń kapłańskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Działalność naukowa i duszpasterska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Skrótowa prezentacja dorobku poetyckiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
Nieustannie trwa w pamięci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Rozdział XI. „Obracam rozżarzony węgiel”. Sacrum piszące i sacrum pisane ��������� 160
Bóg pisze poezję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Literatura piękna miejscem teologicznym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Od sacrum do Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Rozdział XII. „Nie żyję na własną rękę”. Od kerygmatu do świadectwa . . . . . . . . 178
Rozdział XIII. Oblicza poezji Janusza S. Pasierba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
W kręgu metafizyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Poezja religijna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
Poezja kapłańska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Poezja kultury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Poetycka ikona pasji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Poezja wiary tragicznej czy poezja wiary dramatycznej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Poezja doświadczania sacrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

Posłowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Katedra żyjąca. Tryptyk poetycki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Część I – Wstępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Część II – Wnętrze serca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
Część III – Misterium obecności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
Epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
Streszczenie 244