Pewność prawa

W polskiej teorii brakuje jak dotąd monograficznych opracowań na temat pewności prawa. Publikacja niniejsza ma tę lukę zapełnić. Autor analizuje różne aspekty pewności prawa w kontekście jego tworzenia, stosowania. Podejmuje również próbę określenia statusu pewności prawa. Zajmuje raczej sceptyczne stanowisko wobec kwestii praktycznej, jak zwiększyć pewność prawa w kontekście przewidywalności decyzji sądowych. Praktyka systemów demokratycznych wypracowała cały szereg mechanizmów mających tę przewidywalność gwarantować (wskazanie źródeł prawa, zasada demokratycznego państwa prawnego itp.). Domaganie się od prawodawcy dalszego postępu w tej dziedzinie jest, jak pisał Jerome Frank, przejawem myślenia mitycznego, poszukującego takiego stopnia pewności, jakiego prawo zapewnić nie może.

Spis treści
Wykaz skrótów 7
Wprowadzenie 9
Rozdział 1. Pojęcie pewności prawa jako problem teorii i filozofii prawa ������� 23
1.1. Bezpieczeństwo prawne według Gustawa Radbrucha 26
1.2. Obiektywna i subiektywna pewność prawa . 27
1.3. Formalna i materialna pewność prawa . 30
1.4. Wertykalna i horyzontalna pewność prawa . 32
1.5. Zdaniowa perspektywa badawcza . 33
1.5.1. Pewność jako problem epistemologiczny . 37
1.5.2. Analityczny charakter twierdzeń dogmatycznoprawnych
a ich pewność 41
1.5.3. Pewność zdań prawnych 44
Rozdział 2. Pewność tworzenia prawa . 53
2.1. Pewność prawodawcy . 54
2.2. Pewność sytuacji prawnej adresata norm prawnych 57
2.3. Pewność tworzenia prawa w sensie politycznym i jurydycznym ����� 59
2.4. Przewidywalność decyzji tworzenia prawa w sensie politycznym
a przewidywalność decyzji stosowania prawa 61
2.5. Postulat ogólności prawa 63
2.5.1. Ogólność norm będących efektem procesów
globalizacyjnych a pewność prawa 72
Rozdział 3. Problem błędnej wykładni . 81
3.1. Pojęcie błędnej wykładni w doktrynie polskiego prawa
cywilnego procesowego 85
3.2. Pojęcia błędu 88
3.3. Błędy logiczne . 91
3.3.1. Błędy definicji . 92
3.3.2. Błędy rozumowania 97
3.4. Konsekwencje odróżnienia wykładni w sensie pragmatycznym
i apragmatycznym 100
3.4.1. Heurystyczna a racjonalizująca funkcja dyrektyw
wykładni 104
Rozdział 4. Przewidywalność decyzji stosowania prawa . 109
4.1. Pojęcia przewidywalnej decyzji stosowania prawa . 109
4.2. Problem zdeterminowania decyzji stosowania prawa przez
reguły prawne (legal indeterminacy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
4.2.1. Otwarta tekstowość . 122
4.2.2. Rola ocen w przewidywaniu decyzji sądowej . 130
4.2.3. Właściwości stosowania prawa . 136
4.2.4. Problem tzw. luk w prawie 141
4.2.5. Spójność zbioru norm prawnych . 148
4.2.6. Sceptycyzm reguł . 153
4.2.7. Zwiększanie wartości informacyjnej swoich działań . 155
Rozdział 5. Pewność prawa – zasada czy wartość (ideał)? . 159
5.1. Pewność prawa a problem celu prawa . 159
5.2. Pewność prawa i bezpieczeństwo prawne jako funkcja prawa ������� 167
5.3. Pewność prawa jako zasada prawa w poglądach doktryny . 172
5.4. Pewność prawa jako zasada prawa w orzecznictwie
Trybunału Konstytucyjnego . 175
5.5. Wątpliwości wokół ujmowania pewności prawa
jako zasady prawa . 182
5.6. Pewność prawa jako wartość (ideał) prawa . 194
5.6.1. Koncepcja ideałów transcendentnych . 197
5.6.2. Immanentna koncepcja ideałów . 202
Zakończenie . 209
Literatura . 215