Opis
O „Faraonie” Bolesława Prusa. Studium monograficzne
Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Autor: Roksana Blech
Mimo że od ukazania się Faraona, czwartej powieści Bolesława Prusa, minęło prawie 120 lat, wciąż nie jest to utwór wnikliwie przebadany i zanalizowany. Powieść z całą pewnością zasługuje na ponowną uwagę historyka literatury – nie tylko z racji faktu, iż napisał ją jeden z najważniejszych prozaików polskich XIX wieku i najoryginalniejszych myślicieli swego czasu. Już pobieżne rozpoznanie utworu pozwala dostrzec jego bogatą problematykę: historiozoficzną, polityczną, socjologiczną. Nadto uwagę badacza zwracają ciekawi bohaterowie, sposób prowadzenia narracji, znakomita kompozycja, nietypowe ujęcie czasu i przestrzeni. Zaskakujące więc, że wciąż nie znamy odpowiedzi na pytania w kontekście tej powieści, rzec można, fundamentalne. Nie potrafimy ustalić jej genezy: skąd tak nagły zwrot Prusa ku przeszłości? Zastanawiamy się, dlaczego Faraon, jako jedyna powieść Prusa, nie był pisany metodą odcinkową. Większość postaci nie doczekała się należytej uwagi, podobnie jak zagadnienia czasu i staroegipskich realiów. „Białych plam” można więc wskazać, jak widzimy, aż nadto.
Spis rzeczy
Kilka słów wstępu: dlaczego Faraon? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Rozdział I
Z dziejów recepcji powieści, czyli jak czytano Faraona 12
Nieco o genezie Faraona . 12
Jak czytano Faraona? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Faraon tłumaczony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
O adaptacjach Faraona . 24
Rozdział II
O kompozycji, narratorze i narracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Powieść znakomicie skomponowana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Tytuł i dedykacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Wstęp i epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Narrator i narracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Autor i narrator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Opis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Dialogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Humor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Rozdział III
Prus‑
uczony, czyli o czasie i przestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Czas narracji i czas zdarzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Czas naturalny i „czas socjologiczny” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Przestrzeń i jej funkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Starożytne budowle: piramidy, labirynt, sfinks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Czasoprzestrzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Egipskie lektury Prusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Rozdział IV
Prus-artysta, czyli dramatis personae . 99
Jak Prus tworzył postaci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Dramatis personae: Ramzes XIII, Herhor, Pentuer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Ramzes XIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Herhor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Pentuer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Rozdział V
O postaciach i ideologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Postaci kapłanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Mefres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Mentezufis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Sem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Beroes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Samentu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
Menes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
Postaci arystokratów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
Ramzes XII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Tutmozis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
Postaci kobiece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
Sara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . 193
Kama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Hebron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
Nikotris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
Postaci żołnierzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201
Postaci cudzoziemców . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 203
Egipski lud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
Postaci epizodyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Rozdział VI
Jaka powieść, czyli o przynależności gatunkowej . . . . . . 230
Powieść historyczna czy historiozoficzna? . . . . . . . . . . 231
Powieść o państwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
Powieść alegoryczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
Powieść socjologiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252
Zamiast zakończenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
Aneks 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 260
Aneks 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 261
Aneks 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 274
Opinie
Na razie nie ma opinii o produkcie.