Antoni Sygietyński inicjator i współtwórca przełomu naturalistycznego

Opis

Antoni Sygietyński inicjator i współtwórca przełomu naturalistycznego w polskiej estetyce i krytyce artystycznej

Autor: Józef Tarnowski

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Przedmiotem książki jest rekonstrukcja i analiza poglądów na temat sztuki zawartych w publikacjach Antoniego Sygietyńskiego – najbardziej wszechstronnego, płodnego i nowatorskiego pisarza o sztuce ostatniej ćwierci XIX wieku w kulturze polskiej. Dokonania Sygietyńskiego ujęte są w kontekście dominujących przekonań w zakresie estetyki i krytyki artystycznej epoki, w której Sygietyński był aktywny. Wykazana jeat jego prekursorska rola w procesie głębokich przemian w społecznej świadomości metaartystycznej, określanych w literaturze naukowej mianem „przełomu naturalistycznego”. Analizie poddane są także polemiki, jakie w obronie swych poglądów stoczył z oponentami, w tym ze swym wcześniejszym najbliższym współpracownikiem i sojusznikiem w dziele przełomu naturalistycznego – Stanisławem Witkiewiczem. Zbadana jest także paradoksalna rola, jaką koncepcja naturalistyczna odegrała w następnym przełomie w polskiej myśli metaartystycznej – „przełomie antynaturalistycznym”– który rozpoczął się pod koniec lat tysiąc dziewięćsetnych, a dopełnił się po I wojnie światowej, i który ukształtował polską estetykę oraz krytykę artystyczna, jak również sztukę, w okresie międzywojennym. Analizy przywołanych tekstów dokonane są przy użyciu opracowanej przeze mnie nowatorskiej metodologii – koncepcji dyskursów konstatywnych i performatywnych, prezentowanej przeze mnie w ostatnich latach na konferencjach naukowych i publikowanej w materiałach pokonferencyjnych.

Spis treści

Wstęp — 7

Rozdział I

Wprowadzenie metodologiczne — 13

Rozdział II

Estetyka prawdy wizualnej — 39

Rozdział III

Polska estetyka przed przełomem naturalistycznym — 53

Rozdział IV

Wielkie wejście naturalizmu: sprawozdanie z wystawy malarstwa i rzeźby

na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1878 roku — 79

Rozdział V

Utrwalanie naturalizmu: Album Maksymiliana

i Aleksandra Gierymskich — 137

Rozdział VI

Fundamentalny problem aksjologiczny naturalizmu — 169

Rozdział VII

Schyłek naturalizmu — 177

Zakończenie — 187

Appendix

Autobiografia Antoniego Sygietyńskiego z podania

o posadę dyrektora Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswil — 195

Bibliografia — 199