Dybuk Na pograniczu dwóch światów

Opis

Dybuk. Na pograniczu dwóch światów

autorzy: Mieczysław Abramowicz, Jan Ciechowicz, Katarzyna Kręglewska (red.)

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Pojęcie dybuka, wywodzące się z mistyki żydowskiej, z wiary w wędrówkę dusz, stało się niezwykle ważnym elementem żydowskiej tradycji ludowej, kultury popularnej głównie wśród Żydów wschodnioeuropejskich. Religijne aspekty żydowskiej wiary w gilgul, metempsychozę, są głównym tematem referatu rabina Szaloma Ber Stamblera z polskiego centrum chasydzkiego ruchu Chabad Lubawicz. Za sprawą pierwszych dziewiętnastowiecznych etnografów i etnologów (m.in. Henryka Lewa, którego artykuł opublikowany w 1896 roku w warszawskim tygodniku „Izraelita” przedrukowujemy w niniejszym tomie) motyw grzesznej duszy nawiedzającej żywego człowieka stał się toposem kulturowym obecnym nie tylko w kulturze i sztuce żydowskiej, ale też chrześcijańskiej i – w pewnym stopniu – laickiej. Dzięki „legendzie dramatycznej” An-skiego (właśc. Szlojme Zajnwel Rapoport) temat dybuka zagościł na stałe w szeroko rozumianej europejskiej literaturze i sztuce.

SPIS TREŚCI
Od Redakcji (Mieczysław Abramowicz, Jan Ciechowicz, Katarzyna Kręglewska) . . . . 7
DYBUK – MISTYKA I LITERATURA
Rabin Szalom Ber Stambler (Chabad, Warszawa)
Gilgul – wędrówka dusz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Michael C. Steinlauf (Gratz College, Pennsylvania)
Something lost that seeks its name: The Dybbuk in Poland . . . . . . . . . . . . . 25
Michael C. Steinlauf (Gratz College, Pensylwania)
O czymś, co zginęło i szuka imienia: Dybuk w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Eugenia Prokop-Janiec (Uniwersytet Jagielloński)
Szlojme Zajnwel Rapoport/Sz. An-ski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Mirosława M. Bułat (Uniwersytet Jagielloński)
Меж двух міров (Mež dvuch mirov) –
tekst(y) i ludzie (rozważania tekstologiczne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
Dariusz Konrad Sikorski (Uniwersytet Gdański)
Prapremiera światowa Dybuka
na scenie Trupy Wileńskiej (horyzont medialny) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Елена Тартаковская (Тель-Авивский университет)
Дибук Евгения Вахтангова в Габиме: процесс работы . . . . . . . . . . . . . . 91
Jelena Tartakowska (Uniwersytet w Tel Awiwie)
Dybuk Jewgienija Wachtangowa w Habimie: praca nad sztuką . . . . . . . . . . 103
DYBUK W SZTUCE
Agnieszka Legutko (Columbia University, New York)
Obsessed with the possessed: the dybbuk motif in jewish literature . . . . . . . 115
Agnieszka Legutko (Uniwersytet Columbia, Nowy Jork)
Opętani opętaniem: motyw dybuka w literaturze żydowskiej . . . . . . . . . . . 129
Małgorzata Leyko (Uniwersytet Łódzki)
Realizm magiczny: Dybuk. Między dwoma światami An-skiego . . . . . . . . . . . 145
Edna Nahshon (The Jewish Theological Seminary, New York)
Maurice Schwartz presents The Dybbuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Edna Nahshon (Żydowskie Seminarium Teologiczne, Nowy Jork)
Maurice Schwartz przedstawia Dybuka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Mieczysław Abramowicz (Muzeum Narodowe w Gdańsku)
Dybuki gdańskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Katarzyna Osińska (Instytut Slawistyki PAN, Warszawa)
Nigdy tu już nie powrócę. Tadeusz Kantor czyta Dybuka . . . . . . . . . . . . . . . 197
Jan Ciechowicz (Uniwersytet Gdański)
Dybuk w inscenizacji Andrzeja Wajdy
w Starym Teatrze w Krakowie (w spolszczeniu Ernesta Brylla) . . . . . . . . . . 213
Marta Bryś (Uniwerytet Jagielloński)
Rozdarcie – o spektaklu Dybuk. Między dwoma światami
w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223
Wojciech Owczarski (Uniwersytet Gdański)
Noc żywych dybuków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Krzysztof Kozłowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Dybuk w muzyce, operze i balecie. Znaczące reprezentacje . . . . . . . . . . . . 247
Krzysztof Kornacki (Uniwersytet Gdański)
Dybuk Michała Waszyńskiego.
Uwagi o fi lmowej adaptacji i synergii gatunkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
Katarzyna Kręglewska (Uniwersytet Gdański)
Realizacje telewizyjne Dybuka
(na przykładzie spektakli Sidneya Lumeta i Agnieszki Holland) . . . . . . . . . 271
Joanna Puzyna-Chojka (Uniwersytet Gdański)
Inwazja dybuków (na scenie teatralnej i nie tylko) . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
ANEKS
Henryk Lew
O lecznictwie i przesądach leczniczych ludu żydowskiego . . . . . . . . . . . . 299
„Dybuk. Na pograniczu dwóch światów”. Wystawa multimedialna
w Dziale Teatralnym Oddziału Sztuki Nowoczesnej
Muzeum Narodowego w Gdańsku, Pałac Opatów w Oliwie,
19 listopada 2015 – 31 stycznia 2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Indeks osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351