www.zak24.pl
INTERNETOWA KSIĘGARNIA NAUKOWO - AKADEMICKA

Natura woli, wolność a konieczność. Stanowisko Jana Dunsa Szkota na tle koncepcji św. Augustyna

35,99  (w tym 5% VAT)

ISBN: 978-83-7865-823-8

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 384

Format: 150 x 240 mm

oprawa twarda

Opis

Natura woli, wolność a konieczność. Stanowisko Jana Dunsa Szkota na tle koncepcji św. Augustyna, św. Anzelma z Canterbury i św. Tomasza z Akwinu

Autorzy: Martyna Koszkało

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

 

Przedmiotem monografii jest analiza koncepcji woli, wolności i konieczności, zawartych w pismach Jana Dunsa Szkota. Koncepcja Dunsa została przedstawiona na tle rozważań dwóch myślicieli, których poglądy wywarły duży wpływ na koncepcje Szkota – św. Augustyna (wola jako samodzielna władza zdolna do autodeterminacji) i św. Anzelma z Canterbury (affectiones w woli). Z kolei odniesienie do poglądów Akwinaty jest podyktowane następującymi racjami: po pierwsze, poglądy św. Tomasza były dla Szkota punktem bezpośredniego odniesienia, szczególnie w dyskusji nad problemem doskonałości woli w stosunku do intelektu, po drugie – zarówno Akwinata jak i Szkot reprezentują stanowiska umiarkowane w dyskusji nad relacją wola/intelekt w etyce, a jednak są odmienne. Skontrastowanie tych stanowisk pozwoliło uwyraźnić specyfikę poglądów Szkota.

 

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Rozdział I

Rozwój pojęcia woli w filozofii starożytnej . . . . 17

1.1. Uwagi metodologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

1.2. Wola i wolność w poglądach starożytnych filozofów pogańskich . . . 22

1.2.1. Skrajny intelektualizm etyczny Sokratesa . . . . . . . . . 22

1.2.2. Wola w poglądach Platona . . . . . . . . . . . . . . 28

1.2.2.1. Wizja duszy – thymos jako pierwotne pojęcie woli . . 29

1.2.2.2. Intelektualizm versus woluntaryzm u Platona . . . . 33

1.2.2.3. Cel ostateczny człowieka według Platona –

intelektualistyczna czy woluntarystyczna

koncepcja szczęścia? . . . . . . . . . . . . . 36

1.2.3. Wola w poglądach Arystotelesa . . . . . . . . . . . . . 38

1.2.3.1. Dobrowolność czynu . . . . . . . . . . . . . 38

1.2.3.2. Arystotelesa koncepcja struktury duszy . . . . . . 41

1.2.3.3. Wola – proairesis czy boulēsis? . . . . . . . . . . 42

1.2.3.4. Cel ostateczny człowieka według Arystotelesa –

eudajmonizm intelektualistyczny

czy woluntarystyczny? . . . . . . . . . . . . 47

1.3. Wola w poglądach św. Augustyna . . . . . . . . . . . . . . 49

1.3.1. Św. Augustyn w kontekście późnej filozofii starożytnej . . . . 49

1.3.2. Nowa antropologia i nowa wizja duszy ludzkiej –

intelekt, wola, pamięć . . . . . . . . . . . . . . . . 59

1.3.3. Natura woli według św. Augustyna . . . . . . . . . . . 63

1.3.3.1. Chcenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

1.3.3.2. Sprawczość i konflikt pragnień . . . . . . . . . 65

1.3.3.3. Odpowiedzialność i autodeterminacja woli . . . . . 69

1.3.3.4. Wola a intelekt i namiętności . . . . . . . . . . 71

1.3.3.5. Unde malum? . . . . . . . . . . . . . . . . 75

1.3.3.6. Szczęście . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

1.4. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Rozdział II

Metafizyczne warunki wo lności . . . . . . . . . . . 89

2.1. Kontyngencja a wolność . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

2.1.1. Przyczyna i rodzaje kontyngencji . . . . . . . . . . . . 95

2.1.2. Wola człowieka a wola Boga wobec aktów,

przedmiotów i skutków . . . . . . . . . . . . . . . 101

2.1.3. Wola człowieka a wola Boga

w działaniu synchronicznym i diachronicznym . . . . . . 105

2.2. Konieczność a wolność . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

2.2.1. Konieczność bezwzględna aktu samozwrotnej miłości Boga . 127

2.2.2. Pragnienie celu ostatecznego . . . . . . . . . . . . . 137

2.2.2.1. Konieczność pragnienia celu ostatecznego –

stanowisko Tomasza z Akwinu . . . . . . . . . 138

2.2.2.2. Niekonieczność pragnienia celu ostatecznego –

argumentacja Szkota . . . . . . . . . . . . 141

2.2.2.2.1. Niekonieczność pragnienia celu

ostatecznego w wizji uszczęśliwiającej . . 158

2.2.2.2.2. Natura wolności zbawionych . . . . . 172

2.2.2.3. Wola w odniesieniu do celu i środków . . . . . . 181

2.2.3. To, co wolne, a to, co naturalne . . . . . . . . . . . . 183

2.2.4. (Nie)konieczność miłowania rzeczy przez Boga . . . . . . 188

2.3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Rozdział III

Wola a rozumność . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

3.1. Skłonności woli – pragnienie szczęścia

i pragnienie sprawiedliwości . . . . . . . . . . . . . . . . 202

3.1.1. Affectiones woli – inspiracje Anzelmiańskie . . . . . . . . 203

3.1.2. Skłonności woli – koncepcja Jana Dunsa Szkota . . . . . 207

3.1.2.1. Inklinacje woli a upadek aniołów . . . . . . . . 227

3.1.2.2. Zło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

3.1.2.2.1. Przyczyna zła moralnego . . . . . . . 252

3.1.2.2.2. Czy wola może pragnąć

czegoś ex malitia? . . . . . . . . . 258

3.2. Wola jako władza rozumna i aktywna . . . . . . . . . . . . 266

3.2.1. Wola jako potentia rationalis . . . . . . . . . . . . . 267

3.2.2. Zdolność woli do autodeterminacji. Indeterminizm . . . . 271

3.2.2.1. Dlaczego wola chce danej rzeczy, a nie innej? . . . 280

3.3. Wola i intelekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

3.3.1. Współdziałanie woli i intelektu w akcie chcenia . . . . . . 283

3.3.1.1. Wola jako przyczyna częściowa

i zasadnicza aktu chcenia . . . . . . . . . . . 288

3.3.2. Problem akrazji . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301

3.4. Wola Boga a rozumność prawa naturalnego –

ugruntowanie norm moralnych . . . . . . . . . . . . . . 308

3.4.1. Prawo naturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . 309

3.4.1.1. Dyspensa od prawa naturalnego . . . . . . . . 313

3.4.1.2. Warunki możliwości zmiany norm moralnych –

kontyngencja, natura prawodawcy, wola Boga . . . 317

3.4.2. Natura rzeczy a normatywność . . . . . . . . . . . . 323

3.5. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

Summary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349

Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Teksty źródłowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

Opracowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379

 

Opinie

Na razie nie ma opinii o produkcie.

Napisz pierwszą opinię o „Natura woli, wolność a konieczność. Stanowisko Jana Dunsa Szkota na tle koncepcji św. Augustyna”

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *