Opis

Dzieciństwo na Antypodach

Autor: Wojciech Bęben

Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać nam, coraz bardziej unifikującym swe obyczaje Europejczykom, świat ludów pierwotnych był kulturowo niepomiernie bardziej zróżnicowany niż Europa, wraz z wyrosłymi z tego samego pnia rosyjską Eurazją i Ameryką. Mówiąc o ludach pierwotnych, mam na myśli wspólnoty etniczne żyjące poza historią. Poza pisaną, linearną historią, która umiejscawia dzieje narodu – współczesny odpowiednik dawnego mitu – na konkretnej, wymierzalnej skali zmian i przeobrażeń. Takich ludów prawie już nie ma na Ziemi: ich archaiczna kultura roztopiła się pod wpływem wszechogarniającej cywilizacji globalnej, z jej urbanizacją, industrializacją, wysokorozwiniętymi technologiami komunikacji, a także homogenizacją masowej kultury. Relikty tych ludów przetrwały jednak w różnych miejscach naszego globu.

Kilka z tych pozostałości znajduje się na obszarze Australii i Oceanii, który – traktowany jako całość – jest jedynym zamieszkałym makroregionem świata, w którym nigdy nie narodziły się cywilizacje. Co więcej, autochtoni tego obszaru bardziej różnią się między sobą niż my od bliskowschodnich Arabów czy Irańczyków lub też nawet od europejskiego pochodzenia mieszkańców Dalekiego Wschodu. Większość wspólnot plemiennych była tam do niedawna swoistymi, zamkniętymi mikrokosmosami.

Australijscy krajowcy nie znali pojęcia dzieciństwa. Mały człowiek był dla nich osobą przygotowującą się do dorosłości. Ten docelowy stan był rozumiany przez dorosłych jako przejście przez inicjację i wejście w małżeństwo. Do tego czasu dzieci należało przygotować do samodzielnego przetrwania w trudnych warunkach codzienności.

SPIS TREŚCI

WSTĘP. DZIECKO, ZABAWA, WYCHOWANIE

CZĘŚĆ I. ABORYGENI: JAK PRZETRWAĆ

W powijakach

Przyswajanie

Przeprawa

Zderzenie i jego skutki

Gry i zabawy

CZĘŚĆ II. MELANEZYJCZYCY I PAPUASI: JAK PRZYNALEŻEĆ

Pierwsze kroki

Relacje

Jeszcze nie ludzie

Włączenie we wspólnotę

Dzieci ulicy

Gry i zabawy

CZĘŚĆ III. MAORYSI: JAK BYĆ

Powitanie

Nauka

Kaupapa – przezwyciężanie kryzysu

Gry i zabawy

CZĘŚĆ IV. KIENRU: WPLĄTYWANIE W SPOŁECZNOŚĆ

KRÓTKIE PODSUMOWANIE

LITERATURA